The Poplar (from the Fables of Mkhitar Gosh)

Սաւսին յԱռակք Մխիթար Գոշի
Մերձ առ

սաւսի սօսի - poplar, or plane tree

,

առոգանէին առոգանել - to water

երկրագործք զբամբակենիսն, եւ միմեանց պատուիրէին զգուշանալ, զի մի՛ զծառս կոխեսցեն զբամբակենիս. եւ

լուեալ լսել - to hear

սաւսոյն զչարացաւ՝ կոչելով զնա ծառ. ասաց՝ թէ զիա՞րդ ինձ համանուն կոչի դա ծառ, զի ես այսքան

ստուար ստուար - dense

եւ բարձր եմ, եւ զբազում տեղիս ըմբռնեալ ունիմ։ Եւ

լու ի լու լու ի լու - in the presence of, in the audience of

ոչ

զանգիտեալ զանգիտանալ - to be frightened

պատասխանեալ բամբակենի ասելով. Բարձր ես եւ ստուար, սակայն անաւգուտ. ոչ ի շինուած եւ ոչ ի պտուղ եւ ոչ

յայրումն այրում - combustion

գովելի. այլ թանձր ունելով ստուեր, յորմէ բամբասիս մանաւանդ՝ քան թէ գովիս. իսկ ես թէպէտ

փանաքի փանաքի - negligible

եւ տկար, այլ բազմաշահ. ոչ միայն

մեծատանց մեծատուն - wealthy

՝ այլ եւ աղքատաց, ի

տածել տածել - to nourish

ի քաղել ի գործել. եւ լինիմ հանդերձ որպէս

զասր ասր - fleece

յոչխարաց եւ

զվուշ վուշ - linen

ի

կտաւէ կտաւ - flax

եւ զմետաքս

յորդանց որդ - worm

. յորոց եւ դու ոչ ինչ ունիս բնաւ, բայց միայն

խոզակ խոզակ - cone

։ Եւ

այսու յանդիմանեալ այսու յանդիմանեալ - with this scolding

լռեաց։ Բանք առակիս

զպարծանս սնոտիս սնոտի պարծանք - boasting in vain

լռեցուցանէ զմարդկեղէնս, զոմանց զոր ունին ի տեսակ եւ ի հասակ, եւ պատահին բազում անգամ անաւգուտ

կենցաղոյս կենցաղ - life, conduct

՝ նմանապէս եւ հոգեւորացն. զայլս

յականէ խոտեն աչքէ խոտել - to despise based on appearance(s)

զտկարս եւ զկարճս հասակաւ, որք ի

պիտանիք պիտանի - useful

իցեն ի բազում

իրս իր - thing, affair

մարդկան եւ

փարթամացուցիչք փարթամացնել - to enrich

. որք եւ

յիրաց իր - thing, deed

անտի գովին, եւ նոքա յանդիմանին ի սնոտի գործոց։

—

Agriculturalists were watering cotton plants near a poplar [ saws] tree and were telling each other to be careful not to step on the "cotton tree." Hearing this, the poplar grew angry [since they] called it a [cotton] tree. It said: "Why do you call it—like me—a tree, while I am so dense, so tall, and occupy much ground?" Publicly, unafraid, the cotton plant replied: "You are tall and dense, but useless—praised neither for building, fruit, nor combustion. But you do have a heavy shade for which you are blamed particularly, rather than praised. Now I, although poor and weak, have many uses: not only to the wealthy, but to the poor, in [my] cultivation, picking, and working. I become clothing, like fleece from sheep, linen from flax, and silk from worms. You have nothing of the sort, only cones". So rebuked, [the poplar] was quiet. The words of this fable silence the vain human boasts which some have in [their] appearance and stature, [the boasters themselves] being frequently of no use for everyday things as well as for the spiritual. They despise the sight of others, weak and of short stature, [but] who are useful in many human things and bring riches. [Yet] such [useful ones] are praised by the facts [though] chided for vain pursuits.

(Translated into English by Robert Bedrosian)

—