To the Worldly Princes

(excerpt from Saint Nerses Shnorhali's General Epistle)

Trilingual Edition

---

Editor's Preface

This is a trilingual edition of Saint Nerses Shnorhali's General Epistle in Classical Armenian, Western Armenian and English, published here on the 850th anniversary of the passing of His Beatitude. The English text (abridged here) is from the 1996 translation by Fr. Arakel Aljalian (published by St Nersess Armenian Seminary). The Classical Armenian text is grammatically tagged, with annotations adapted from Thomas Samuelian's Arak29.

Beyon Miloyan
Los Angeles, 2023

---

Քաղուածք ի յԸնդհանրական Թղթոյն Ներսիսի Շնորհալւոյ

Excerpt from St Nerses Shnorhali's General Epistle

Ներսէսprop. ծառայծառայ: noun.nom.acc.sg. Eng: servant Քրիստոսիprop. եւեւ: conj. Eng: and ողորմութեամբողորմութիւն: noun.ins.sg. Eng: mercy նորիննոյն: pron.gen.sg. Eng: same կաթուղիկոսկաթողիկոս: noun.nom.acc.sg. Eng: catholicos Հայոց:prop.

Քրիստոսի ծառայ ներսէս եւ նորին ողորմութեամբը Հայոց կաթողիկոս։

Nerses, servant of Christ, and by His mercy the Catholicos of the Armenians:

Ընդհանուրընդհանուր: adj.nom.acc.sg./adv. Eng: general հաւատացելոցհաւատալ: verb.pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: believe Հայկականացդprop. սեռից,սեռ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: gender որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which յարեւելս՝արեւելք: noun.acc.loc.pl. Eng: east իի: prep. Eng: in, at, to, from սեփհականսեպհական: adj.nom.acc.sg. Eng: own աշխարհդաշխարհ: noun.nom.acc.sg.poss2. Eng: world ՀայաստանեայցՀայաստան: prop. Eng: Armenia բնակեալք,բնակել: verb.pfv.nom.pl. Eng: live եւեւ: conj. Eng: and որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which յարեւմտեանարեւմտեայ: adj.acc.loc.sg. Eng: west կողմանսդկողմն: noun.acc.loc.pl.poss2. Eng: side սահեալքսահել: verb.pfv.nom.pl. Eng: slip նժդեհութեամբ,նժդեհութիւն: noun.ins.sg. Eng: exile եւեւ: conj. Eng: and որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which իի: prep. Eng: in, at, to, from միջերկրեայս՝prop. իի: prep. Eng: in, at, to, from մէջմէջ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: in, middle այլալեզուայլալեզու: adj.nom.acc.sg. Eng: other language ազանցազն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: nation տարաբերեալք,տարաբերել: verb.pfv.nom.pl. Eng: exchange եւեւ: conj. Eng: and որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which յիւրաքանչիւրիւրաքանչիւր: noun.acc.sg. Eng: each յեզերսեզր: noun.acc.loc.pl./loc.sg.poss1. Eng: edge աշխարհացաշխարհ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: world ըստըստ: prep. Eng: according to մեղացմեղք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: sin մերոցմեր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: our ցրուեալքցրուել: verb.pfv.nom.pl. Eng: scatter իի: prep. Eng: in, at, to, from քաղաքսքաղաք: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: city եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from դղեակս,դղեակ: noun.nom.acc.loc.pl./acc.sg.poss1. Eng: castle իի: prep. Eng: in, at, to, from գիւղսգիւղ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: village եւեւ: conj. Eng: and յագարակս.ագարակ: noun.acc.loc.pl./acc.sg.poss1. Eng: farm

Արեւելեան կողմը Հայաստանեայց սեպհական աշխարհին մէջ բնակող, եւ արեւմտեան կողմերը պանդխտութեամբ գնացող, եւ միջերկրեայ տեղերը՝ այլալեզու ազգերու մէջ ցրուած, եւ մեր մեղքերուն համար աշխարհին ամէն մէկ կողմը քաղաքներու, դղեակներու, գիւղերու ու ագարակներու մէջ տարտղնած հայազգի ընդհանուր հաւատացեալներուն.

To all the faithful of the Armenian nation, those in the East who inhabit our homeland Armenia, those who have emigrated to the regions of the West, and those in the Middle lands who were taken among foreign peoples, and who for our sins are scattered in the cities, castles, villages and farms in every corner of the earth;

Որոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which այդոցիկայդ: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: this ամենեցունց՝ամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all քահանայապետացքահանայապետ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: chief priest եւեւ: conj. Eng: and քահանայից,քահանայ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: priest վանականացվանական: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: monk եւեւ: conj. Eng: and քաղաքայնոց,քաղաքային: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: city իշխանացիշխան: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: prince եւեւ: conj. Eng: and իշխեցելոց,իշխել: verb.pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: rule զինուորացզինուոր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: soldier դասուց՝դաս: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: lesson ձիավարժիցձիավարժ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: equestrian եւեւ: conj. Eng: and հետեւակաց,հետեւակ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: pedestrian, foot soldier գաւառապետացգաւառապետ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: governor եւեւ: conj. Eng: and գործակալաց,գործակալ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: agent տանուտէրացտանուտէր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: landlord եւեւ: conj. Eng: and երկրագործաց,երկրագործ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: farmer վաճառականացվաճառական: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: merchant եւեւ: conj. Eng: and արուեստագիտացարուեստագէտ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: artist եւեւ: conj. Eng: and որոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which միանգամմիանգամ: adv. Eng: once իի: prep. Eng: in, at, to, from զանազանզանազան: adj.nom.acc.sg. Eng: various ճանապարհսճանապարհ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: road ընթանանընթանալ: verb.pres.3per.pl. Eng: proceed կենցաղոյս՝կենցաղ: noun.gen.dat.abl.sg.poss1. Eng: way of life ըստըստ: prep. Eng: according to ընտրութեանընտրութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: choice կամացկամք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: will եւեւ: conj. Eng: and յօժարութեան.յօժարութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: willingness

Եւ անոնց ամենուն քահանայապետներուն ու քահանաներուն, վանականներուն ու քաղաքայիններուն, իշխողներուն ու իշխեալներուն, զինուորներու դասերուն, թէ ձիավարժներուն թէ հետեւակներուն, գաւառապետներուն եւ գործակալներուն, տանուտէրներուն ու երկրագործներուն, վաճառականներուն ու արուեստաւորներուն եւ իրենց կամացը ու յօժարութեանը համեմատ կենցաղոյս այլ եւ այլ ճանապարհները գացողներուն.

To all bishops and priests, monks and laity; to princes and their subjects; to the armed forces, cavalry and infantry; to provincial governors and officers, landlords, workers of the land, merchants and craftsmen; and to all those who according to their own free will have elected diverse careers and ways of life to follow;

Արանցայր (մարդ): noun.gen.dat.abl.pl. Eng: man եւեւ: conj. Eng: and կանանց,կին: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: woman մանկանցմանուկ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: child եւեւ: conj. Eng: and երիտասարդաց,երիտասարդ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: young կատարելոցկատարել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: complete, carry out եւեւ: conj. Eng: and ծերոց,ծեր: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: old որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which ըստըստ: prep. Eng: according to օրինացօրէնք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: law աշխարհիաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: world, land քաղաքավարեալք,քաղաքավարել: verb.pfv.nom.pl. Eng: govern եւեւ: conj. Eng: and որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which գերաշխարհիկքգերաշխարհիկ: adj.nom.pl. Eng: supernatural ենլինել: verb.pres.3per.pl. Eng: be վարուք,վար: adv. Eng: tilled ողջո՜յնողջոյն: noun.nom.acc.sg. Eng: greeting սիրոյսէր: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: love եւեւ: conj. Eng: and խաղաղութեանխաղաղութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: peace հասցէհասանել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: arrive յԱստուածընկալաստուածընկալ: adj.acc.abl.sg. Eng: accepting God եւեւ: conj. Eng: and փրկականփրկական: adj.nom.acc.sg. Eng: saving սրբոյսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg. Eng: holy նշանէսնշան: noun.abl.sg.poss1. Eng: sign եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from հրեղէնհրեղէն: adj.nom.acc.sg. Eng: fiery լեզուացլեզու: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: tongue Հոգւոյնհոգի: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: soul ընդունողացընդունել: verb.prpt.gen.dat.abl.pl. Eng: accept առաքելականառաքելական: adj.nom.acc.sg. Eng: apostolic նշխարաց,նշխար: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: remains եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from սուրբսուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: holy Լուսաւորչինլուսաւորիչ: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: illuminate մերոյմեր: pron.adj.gen.sg. Eng: our Աջէսաջ: noun.abl.sg.poss1. Eng: right եւեւ: conj. Eng: and Աթոռոյս:աթոռ: noun.gen.dat.abl.sg.poss1. Eng: throne, chair Որոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which առաջիառաջի: prep. Eng: before պաղատիմքպաղատել: verb.pres.1per.pl.med. Eng: beseech յաղաչանս՝աղաչանք: noun.acc.loc.pl. Eng: prayer որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which առառ: prep. Eng: toward, nearby Աստուած,աստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God յաղագսյաղագս: prep. Eng: about ոգւոցոգի: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: soul ձերոցձեր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: your (pl.) փրկութեան,փրկութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: salvation բանալբանալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: open զականջսականջ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: ear մտացմիտ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: mind ձերոցձեր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: your (pl.) յունկնդրութիւնունկնդրութիւն: noun.acc.sg. Eng: listen աստուածայնոցաստուածային: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: divine բանիցսբան: noun.gen.dat.abl.pl.poss1. Eng: word այսոցիկ,այս (սա): pron.dat.gen.pl. Eng: this զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which հանդերձեալհանդերձել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: dress եմքլինել: verb.pres.1per.pl. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from պատուիրանացպատուիրան: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: commandment Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God դնելդնել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: put առաջիառաջի: prep. Eng: before ձերձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) որպէսորպէս: adv. Eng: as զի՝զի: conj. Eng: that առաջնորդեալքառաջնորդել: verb.pfv.nom.pl. Eng: lead մեօքմեր: pron.adj.ins.pl. Eng: our իի: prep. Eng: in, at, to, from շաւիղսշաւիղ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: path արդարութեան՝արդարութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: justice արժանիարժանի: adj.nom.acc.sg. Eng: worthy եղիցիլինել: verb.sbjv.3per.sg.med. Eng: be իւրաքանչիւրոքիւրաքանչիւր: noun.nom.acc.sg. Eng: each իի: prep. Eng: in, at, to, from ձէնջ՝դուք: pron.abl.pl. Eng: you (pl) միոյմի (մէկ): num. Eng: one օթեւանացօթեւան: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: inn տանտուն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: house Հօրհայր: noun.gen.dat.sg. Eng: father երկնաւորիերկնաւոր: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: heavenly լինելլինել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: be ժառանգաւոր:ժառանգաւոր: noun.nom.acc.sg. Eng: heir Հայցեմհայցել: verb.pres.1per.sg. Eng: request եւեւ: conj. Eng: and եսես (ինքս): pron.nom.sg. Eng: I յամենեցունց՝ամենեքին: pron.abl.pl. Eng: all աղօթսաղօթք: noun.acc.loc.pl. Eng: prayer առնելառնել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: make եւեւ: conj. Eng: and վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of մեր՝մեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: our բարւոքբարւոք: adj.nom.acc.sg. Eng: good condition տալտալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: give Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God զհամարհամար: noun.acc.sg. Eng: number տնտեսութեանն,տնտեսութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: economy որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of ձեր,ձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) յորժամյորժամ: conj. Eng: when կոչեցեալկոչել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: call պահանջիցէպահանջել: verb.cond.3per.sg. Eng: demand իի: prep. Eng: in, at, to, from մէնջ:մեք: pron.abl.pl. Eng: we

Արանց եւ կանանց, մանկանց եւ երիտասարդաց, չափահասներուն եւ ծերերուն, անոնց որ աշխարհիս օրինացը համեմատ կը վարուին, եւ անոնց որ վարուք գերաշխարհիկ են, Աստուածընկալ ու փրկական սուրբ Նշանէս եւ Հոգւոյն Սրբոյ հրեղէն լեզուները ընդունող Առաքելական նշխարներէս, եւ մեր սուրբ Լուսաւորչին աջէս ու աթոռէս խաղաղութեան ու սիրոյ ողջոյն հասնի։ Որոնց առջեւը ձեր հոգիներուն փրկութեանը համար Աստուծոյ աղաչելով կը պաղատինք, որ ձեր միտքերուն ականջները բանայ, Աստուծոյ պատուիրանքներէն ձեզի զրուցելու համար պատրաստած այս Աստուածային խօսքերուս ունկնդիր ըլլալու, որպէս զի մեզմով արդարութեան շաւիղը մտնելով, ձեզմէ ամէն մէկը արժանի ըլլայ երկնաւոր Հօր տանը օթեւաններուն մէկուն ժառանգաւոր ըլլալու։ Նաեւ ես ալ կը խնդրեմ ամենքնէդ որ մեզի համար աղօթք ընէք, որ ձեզի համար Աստուծոյ տալու անտեսութեան համարս աղէկ տամ ինծմէ պահանջած ժամանակը։

To men and women, children, youths, adults and elders, who conduct themselves according to the ways of the world, and to those who are above the world in their conduct, greetings of love and peace come forth from this blessed holy cross and form these holy apostolic relics which received the fiery tongues of the Spirit, and from the holy right hand and see of our Enlightener before whom we ask God for the salvation of your souls, that your minds may be opened to hear these divine words which we prepared from God’s commandments to put before you so that each of you would be led by us along the path of righteousness and be worthy to inherit a room in the heavenly Father’s dwellings. I ask that all of you also pray for us so that, when God calls upon us, we may render Him a good account of our stewardship over you.

—

Փոփոխեսցուքփոփոխել: verb.sbjv.1per.pl. Eng: cry զաստուածայինաստուածային: adj.acc.sg. Eng: divine պատուիրանացնպատուիրան: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: commandment խրատխրատ: noun.nom.acc.sg. Eng: advice եւեւ: conj. Eng: and առառ: prep. Eng: toward, nearby ձեզ՝դուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ըստըստ: prep. Eng: according to աշխարհիաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: world, land ունիքունել: verb.pres.2per.pl.med./neg.imp.pl. Eng: have, take զքաղաքավարութիւն:քաղաքավարութիւն: noun.acc.sg. Eng: civility Եւեւ: conj. Eng: and նախնախ: adv. Eng: first եւեւ: conj. Eng: and առաջինառաջին: adj.nom.acc.sg. Eng: first առառ: prep. Eng: toward, nearby իշխանսդ,իշխան: noun.acc.loc.pl.poss2. Eng: prince, ruler որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which իի: prep. Eng: in, at, to, from նուաղեալնուաղել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: faint ժամանակիսժամանակ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: time տիրէքտիրել: verb.pres.2per.pl. Eng: rule իի: prep. Eng: in, at, to, from տեղիստեղի: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: place տեղիստեղի: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: place բազմացբազում: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: many եւեւ: conj. Eng: and կամկամ: conj. Eng: or սակաւուց,սակաւ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: few զօրացզօր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: army, force եւեւ: conj. Eng: and գաւառաց,գաւառ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: province զորսոր: pron.acc.pl. Eng: who, which աղաչեմ,աղաչել: verb.pres.1per.sg. Eng: pray for միմի: num./part.neg. Eng: one/not անհնազանդանհնազանդ: adj.nom.acc.sg. Eng: disobedient լինիքլինել: verb.pres.2per.pl.med./neg.imp.pl. Eng: be օրինացնօրէնք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: law Աստուծոյ,աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but որպէսորպէս: adv. Eng: as կամիք,կամել: verb.pres.2per.pl.med./neg.imp.pl. Eng: want զիզի: conj. Eng: that ծառայքծառայ: noun.nom.pl. Eng: servant զկամսկամք: noun.acc.pl. Eng: will հրամանիհրաման: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: order ձերոյձեր: pron.adj.gen.sg. Eng: your (pl.) հնազանդութեամբհնազանդութիւն: noun.ins.sg. Eng: obedience եւեւ: conj. Eng: and անթերիանթերի: adj.nom.acc.sg. Eng: faultless կատարեսցեն,կատարել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: complete, carry out որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which թէթէ: conj. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and զմիմի (մէկ): num. Eng: one ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what իի: prep. Eng: in, at, to, from հրամայելոցնհրամայել: verb.des.def./pfv.gen.dat.abl.pl.def. Eng: order անկատարանկատար: adj.nom.acc.sg. Eng: imperfect թողուն,թողուլ: verb.pres.3per.pl. Eng: forgive, permit պատուհասպատուհաս: noun.nom.acc.sg. Eng: punishment կրենկրել: verb.pres.3per.pl. Eng: bear իի: prep. Eng: in, at, to, from ձէնջ,դուք: pron.abl.pl. Eng: you (pl) նոյնպէսնոյնպէս: adv. Eng: the same way եւեւ: conj. Eng: and դուք,դուք: pron.nom.pl. Eng: you (pl) վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of զիզի: conj. Eng: that բնութեամբբնութիւն: noun.ins.sg. Eng: nature ծառայքծառայ: noun.nom.pl. Eng: servant էքլինել: verb.pres.2per.pl. Eng: be Աստուծոյ,աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God ծառայեցէքծառայել: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: serve Տեառնտէր: noun.gen.dat.sg. Eng: Lord երկիւղիւերկիւղ: noun.ins.sg. Eng: fear եւեւ: conj. Eng: and հնազանդութեամբ,հնազանդութիւն: noun.ins.sg. Eng: obedience զիզի: conj. Eng: that մի՛մի: part.neg. Eng: not պատուհասիցիքպատուհասել: verb.cond.2per.pl.med. Eng: punish իբրեւիբր: prep. Eng: as if զապստամբեալսապստամբել: verb.pfv.acc.pl. Eng: rebel իի: prep. Eng: in, at, to, from Տեառնտէր: noun.gen.dat.sg. Eng: Lord այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but որպէսորպէս: adv. Eng: as զմտերիմմտերիմ: adj.acc.sg. Eng: intimate ծառայս՝ծառայ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: servant պատիւպատիւ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: honorable ընդունիցիքընդունել: verb.cond.2per.pl.pass. Eng: accept յերկնաւորերկնաւոր: adj.acc.loc.sg. Eng: heavenly թագաւորէն:թագաւոր: noun.abl.sg.def. Eng: king

Աստուածային պատուիրանաց խրատը ձեզի ալ դարձնենք, որ աշխարհային քաղաքավարութիւն ունիք։ Նախ եւ առաջ իշխաններնուդ, որ ժամանակիս նեղ ատենը տեղ տեղ շատ կամ քիչ զօրքերու եւ կամ գաւառներու կը տիրէք։ Կ’աղաչեմ ձեզի որ Աստուծոյ օրինացը անհնազանդ չգտնուիք, հապա ինչպէս կ’ուզէք որ ձեր ծառաները ձեր հրամանը հնազանդութեամբ եւ անպակաս կատարեն, (որոնք թէ որ ձեր հրամայածներէն մէկը անկատար ձգեն, պատիժ կը կրեն ձեզմէ), նոյնպէս եւ դուք՝ որովհետեւ բնութեամբ ծառայ էք Աստուծոյ, երկիւղիւ եւ հնազանդութեամբ ծառայեցէք Աստուծոյ, որ Աստուծոյ անհնազանդ եղողի նման պատուհաս չկրէք, այլ հարազատ ծառայի պէս երկնաւոր թագաւորէն պատիւ առնէք։

Let us also turn our attention concerning commandments of God to you who have political leadership in the world, and first and foremost to you princes who in these trying times rule in various places over many and few, soldiers and civilians. I beg you not to be disobedient to the laws of God, but to obey the laws just as you wish that our servants would carry out your will and commandment with obedience and without fault. When your servants leave incomplete some of what is commanded, they receive punishment from you. Even so you, who by nature are the servants of God, should serve the Lord with fear and obedience, so that you will not be punished by the Lord as rebels, but receive honor from the heavenly king as loyal servants.

Եւեւ: conj. Eng: and արդ՝արդ: adv. Eng: now առաջինառաջին: adj.nom.acc.sg. Eng: first զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this պատուիրանպատուիրան: noun.nom.acc.sg. Eng: commandment աւանդեմքաւանդել: verb.pres.1per.pl. Eng: pass on ձեզ,դուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) մի՛մի: part.neg. Eng: not անիրաւաբարանիրաւաբար: adv. Eng: unjustly վարիքվարել: verb.pres.2per.pl.med./neg.imp.pl. Eng: conduct, till առառ: prep. Eng: toward, nearby հնազանդեալսդհնազանդել: verb.pfv.acc.loc.pl.poss2. Eng: obey ծանրծանր: adj.nom.acc.sg. Eng: heavy եւեւ: conj. Eng: and դժուարակիրդժուարակիր: adj.nom.acc.sg. Eng: difficult to bear հարկադրութեամբ,հարկադրութիւն: noun.ins.sg. Eng: constraint զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which ոչոչ: part. Eng: not կարենկարել (կարողանալ): verb.pres.3per.pl. Eng: can, able բառնալ,բառնալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: lift, bring, remove այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but օրինօքօրէնք: noun.ins.pl. Eng: law դատեցէքդատել: verb.imp.pl. Eng: judge եւեւ: conj. Eng: and ըստըստ: prep. Eng: according to չափոյչափ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: measure զօրութեանզօրութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: power զիւրաքանչիւրիւրաքանչիւր: noun.acc.sg. Eng: each ոք,ոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain զմտաւմիտ: noun.ins.sg. Eng: mind ածէք՝ածել: verb.imp.pl./aor.2per.pl/pres.2per.pl. Eng: drive «Զիզի: conj. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and ձերձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) տէրտէր: noun.nom.acc.sg. Eng: Lord գոյգոլ: verb.pres.3per.sg. Eng: exist յերկինս,երկինք: noun.acc.loc.pl. Eng: heaven եւեւ: conj. Eng: and ակնառութիւնակնառութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: respect ոչոչ: part. Eng: not էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be առաջիառաջի: prep. Eng: before նորա»,նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they որպէսորպէս: adv. Eng: as եւեւ: conj. Eng: and առաքեալառաքեալ: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: apostle ասէ:ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say

Արդ՝ նախ ձեզի այս պատուէրը կու տանք, հնազանդեալներուդ հետ մի՛ անիրաւաբար ծանր եւ անտանելի հարկ դնելով վարուիք, որն որ չեն կրնար տանիլ, այլ օրինօք ամէն մէկը իրենց կարողութեանը համեմատ դատեցէ՛ք, միտքերնիդ բերէ՛ք որ դուք ալ երկինքը տէր ունիք, եւ անոր առջեւը ակնառութիւն չըլլար, ինչպէս որ առաքեալը կ’ըսէ։

And now, we give you this commandment first, that you do not act unjustly toward the obedient, applying a force they cannot bear, but judge each one by the law and according to the measure of his strength, thinking: “…that He who is both their Master and yours is in heaven, and that there is no partiality in Him”, as the Apostle says.

Մի՛մի: part.neg. Eng: not զոքոք: pron.acc.sg. Eng: one զրկէքզրկել: verb.pres.2per.pl. Eng: deprive իի: prep. Eng: in, at, to, from մարդկանէմարդ: noun.abl.pl. Eng: man եւեւ: conj. Eng: and մի՛մի: part.neg. Eng: not նեղէքնեղել: verb.pres.2per.pl. Eng: afflict զաղքատսաղքատ: adj.acc.pl. Eng: poor եւեւ: conj. Eng: and զտնանկս,տնանկ: adj.acc.pl. Eng: homeless զիզի: conj. Eng: that մի՛մի: part.neg. Eng: not բողոքեսցենբողոքել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: protest առաջիառաջի: prep. Eng: before Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of ձեր,ձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) եւեւ: conj. Eng: and Աստուածաստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God լսէլսել: verb.pres.3per.sg. Eng: hear նոցա՝նա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they ըստըստ: prep. Eng: according to իմաստնոյնիմաստուն: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: wise Սաղոմոնի,prop. զիզի: conj. Eng: that ասէ,ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say թէ՝թէ: conj. Eng: that «Մի՛մի: part.neg. Eng: not տարտալ: verb.neg.imp.sg. Eng: give պատճառսպատճառ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: cause, pretend աղքատինաղքատ: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: poor անիծանելանիծել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: curse զքեզ,դու: pron.acc.sg. Eng: you (sg.) զիզի: conj. Eng: that մի՛մի: part.neg. Eng: not արարիչարարիչ: noun.nom.acc.sg. Eng: creator նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they լուիցէլսել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: hear նմանմա: pron.dat.sg. Eng: s/he, they նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they եւեւ: conj. Eng: and հատուսցէհատուցանել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: compensate քեզդու: pron.acc.dat.sg. Eng: you (sg.) չարիս»։չարիք: noun.acc.loc.pl. Eng: evil Մի՛մի: part.neg. Eng: not չարչար: adj.nom.acc.sg. Eng: evil եւեւ: conj. Eng: and անիրաւանիրաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: unjust գործակալսգործակալ: noun.acc.loc.pl. Eng: agent եւեւ: conj. Eng: and գաւառապետսգաւառապետ: noun.acc.loc.pl. Eng: governor կացուցանէքկացուցանել: verb.pres.2per.pl. Eng: stand իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on աշխարհիաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: world, land ձերոյ,ձեր: pron.adj.gen.sg. Eng: your (pl.) զիզի: conj. Eng: that մի՛մի: part.neg. Eng: not յանիրաւութենէանիրաւութիւն: noun.abl.sg. Eng: injustice նոցա,նա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which գործեն,գործել: verb.pres.3per.pl. Eng: work դուքդուք: pron.nom.pl. Eng: you (pl.) դատիքդատել: verb.pres.2per.pl. Eng: judge յԱստուծոյ՝աստուած: noun.abl.sg. Eng: God հանդերձհանդերձ: post. Eng: together նոքօք,նա: pron.ins.pl. Eng: s/he, they այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but զարդարամիտսարդարամիտ: adj.acc.pl. Eng: just-minded եւեւ: conj. Eng: and զարդարադատսարդարադատ: adj.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: judging justly ընտրեցէքընտրել: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: choose ունելունել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: have, take իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on մարդկանմարդ: noun.gen.dat.loc.pl. Eng: man զգործակալութիւն,գործակալութիւն: noun.acc.sg. Eng: agency զիզի: conj. Eng: that մի՛մի: part.neg. Eng: not զարքունականարքունական: adj.acc.sg. Eng: royal սահմանեալսահմանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: define, limit իրաւունսն՝իրաւունք: noun.acc.loc.pl.def. Eng: right վաստակաւորացնվաստակաւոր: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: accomplished թողցենթողուլ: verb.sbjv.3per.pl. Eng: forgive, permit վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of սակաւսակաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: few կաշառացնկաշառք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: bribe զբազումնբազում: adj.acc.sg.def. Eng: many եւեւ: conj. Eng: and կամկամ: conj. Eng: or ինքեանքինքն: pron.nom.pl. Eng: he, she, self գողասցին.գողանալ: verb.sbjv.3per.pl.pass. Eng: steal եւեւ: conj. Eng: and մի՛մի: part.neg. Eng: not առաւելառաւել: adv. Eng: more քանքան: conj./prep. Eng: than զհրամայեալսնհրամայել: verb.pfv.acc.pl.def. Eng: order նեղեսցեննեղել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: afflict զնոսանա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they եւեւ: conj. Eng: and առցեն,առնուլ: verb.sbjv.3per.pl. Eng: take զիզի: conj. Eng: that անիրաւութիւնանիրաւութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: injustice ենլինել: verb.pres.3per.pl. Eng: be երկուերկու: num. Eng: two կողմանքնկողմն: noun.nom.pl.def. Eng: side առաջիառաջի: prep. Eng: before Աստուծոյ.աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but այնպէսայնպէս: adv. Eng: this way իրաւադատիրաւադատ: adj.nom.acc.sg. Eng: just judging լինիցին,լինել: verb.cond.3per.pl.med. Eng: be զիզի: conj. Eng: that «Տացենտալ: verb.sbjv.3per.pl. Eng: give զկայսերն՝կայսր: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: Caesar կայսեր,կայսր: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: Caesar եւեւ: conj. Eng: and զԱստուծոյն՝աստուած: noun.abl.sg.def. Eng: God Աստուծոյ»։աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God

Մարդոցմէ մէկը մի՛ զրկէք, աղքատները եւ տնանկները մի՛ նեղէք, որ Աստուծոյ գանգատ չընեն ձեզի համար, եւ Աստուած անոնց կը լսէ. Սողոմոն իմաստունին ըսածին պէս, որ կ’ըսէ թէ՝ Աղքատին քեզ անիծելու պատճառ մի՛ տար, որ չըլլայ թէ անոր Արարիչը անոր լսէ ու քեզի պատիժ տայ։ Ձեր երկրին վրայ բնաւ չար եւ անիրաւ գործակալներ եւ վերակացուներ մի՛ դնէք, որ չըլլայ թէ անոնց գործած անիրաւութեանը համար դուք ալ անոնց հետ Աստուծմէ դատուիք. այլ մարդոց վրայ գործակալութիւն ընելու համար արդարամիտները եւ արդարադատները դրէ՛ք, որ չըլլայ թէ աշխատողներուն թագաւորական սահմանեալ շատ վարձքը կտրեն, քիչ մը կաշառքի համար, եւ կամ թէ իրենք գողնան, եւ իրենց պատուիրուածէն աւելի զանոնք չնեղեն եւ չառնեն, քանզի Աստուծոյ առջեւ երկուքն ալ անիրաւութիւն է, հապա անանկ արդարադատ ըլլան որ թագաւորինը թագաւորին տան, եւ Աստուծոյ վայելուչը Աստուծոյ տան։

Do not deprive any human being and do not torment the poor and homeless and prompt them to protest before God on your account, and God to hear them as Solomon the wise says: “Do not give cause to the poor to curse, lest his creator hear him and make evil your portion.” Do not appoint evil and iniquitous officials and governors over your country, lest you be judged by God together with them because of the injustice they commit. Rather select righteous and judicious men to govern the people, who will not abandon the many prescribed royal rights of the meritorious for small bribes or themselves steal or interfere or take more than what is commanded, for both are unjust before God. They should be just and “Render therefore to Caesar the things that are Caesar’s, and to God the things that are God’s.”

Մի՛մի: part.neg. Eng: not զոքոք: pron.acc.sg. Eng: one անիրաւութեամբանիրաւութիւն: noun.ins.sg. Eng: injustice դատիք,դատել: verb.pres.2per.pl. Eng: judge այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but ուղիղուղիղ: adj.nom.acc.sg. Eng: straight դատաստանդատաստան: noun.nom.acc.sg. Eng: judgment արարէք,առնել: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: make զիզի: conj. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and ձերնձեր: pron.adj.nom.acc.def. Eng: your (pl.) դատաստանդատաստան: noun.nom.acc.sg. Eng: judgment քաղցրութեամբքաղցրութիւն: noun.ins.sg. Eng: sweetness լինիցիլինել: verb.cond.3per.sg.med. Eng: be յԱստուծոյաստուած: noun.abl.sg. Eng: God եւեւ: conj. Eng: and մի՛մի: part.neg. Eng: not խստութեամբ:խստութիւն: noun.ins.sg. Eng: strictness Մի՛մի: part.neg. Eng: not վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of կաշառացկաշառ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: bribe կամկամ: conj. Eng: or վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of սիրելութեանսիրելութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: loving միոյմի (մէկ): num. Eng: one կողմանն,կողմն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: side կանկալ (կանգնել): verb.pres.3per.pl. Eng: stand վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of ատելութեանատելութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: hate եւեւ: conj. Eng: and ոխակալութեան,ոխակալութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: vengefulness կամկամ: conj. Eng: or վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of պատուոյպատիւ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: honorable երեսացերես: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: face իի: prep. Eng: in, at, to, from միոյնմի (մէկ): num. Eng: one աչառելով՝աչառել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: favor զանիրաւնանիրաւ: adj.acc.sg.def. Eng: unjust արդարացուցանէքարդարացուցանել: verb.pres.2per.pl. Eng: justify իի: prep. Eng: in, at, to, from դատաստանդատաստան: noun.nom.acc.sg. Eng: judgment եւեւ: conj. Eng: and զարդարոյնարդար: adj.abl.sg.def. Eng: just թիւրէքթիւրել: verb.pres.2per.pl. Eng: err զիրաւունս,իրաւունք: noun.acc.pl. Eng: right զիզի: conj. Eng: that մի՛մի: part.neg. Eng: not անիծիցանէծք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: curse օրինացնօրէնք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: law Աստուծոյ,աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which յաղագսյաղագս: prep. Eng: about այսոցիկ,այս (սա): pron.dat.gen.pl. Eng: this պարտականսպարտական: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: obliged զանձինսանձն: noun.acc.pl. Eng: person, soul, self առնիցէք:առնել: verb.cond.2per.pl. Eng: make

Մէկը անիրաւաբար մի՛ դատէք, այլ ուղիղ դատ կտրեցէ՛ք, որ ձեր դատաստանն ալ քաղցրութեամբ ըլլայ Աստուծոյ առջեւ, եւ ո՛չ խստութեամբ։ Չըլլայ թէ կաշառքի համար կամ մէկ կողմը սիրելով, կամ թէ մէկուն ատելութիւն եւ ոխակալութիւն ունենալով եւ կամ խաթեր համար մէկուն խաթր ընելով դատաստանի մէջ անիրաւը արդարացնէք. եւ արդարին իրաւունքը ծռէք, ու անոնց համար գրուած Աստուծոյ օրինացը անէծքներուն ինքզինքնիդ պարտական ընէք։

Do not judge anyone unrighteously, but make honest judgments, that you may be judged by God mercifully and not with severity. Do not judge for bribes or with bias for one side or, on account of hatred and vengeance, show partiality toward one out of pride and vindicate the unjust in court or pervert the rights of the just, lest you make yourselves responsible for the curse of the laws of God because of these things.

Մի՛մի: part.neg. Eng: not անտեսանտես: adj.nom.acc.sg. Eng: ignore առնէքառնուլ: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: take զայրւոյնայրի: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: widow եւեւ: conj. Eng: and զաղքատինաղքատ: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: poor զիրաւունսն,իրաւունք: noun.acc.pl.def. Eng: right յորժամյորժամ: conj. Eng: when աղաղակենաղաղակել: verb.pres.3per.pl. Eng: cry առաջիառաջի: prep. Eng: before ձերձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of զրկողացզրկել: verb.prpt.gen.dat.abl.pl. Eng: deprive իւրեանց,իւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but դատդատ: noun.nom.acc.sg. Eng: judgment, case արարէքառնել: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: make որբոյնորբ: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: orphan եւեւ: conj. Eng: and տուքտալ: verb.imp.pl. Eng: give իրաւունսիրաւունք: noun.acc.loc.pl. Eng: right այրւոյն,այրի: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: widow որպէսորպէս: adv. Eng: as ասէասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say Աստուածաստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God մարգարէիւն.մարգարէ: noun.ins.sg.def. Eng: prophet եւեւ: conj. Eng: and ունկնդիրունկնդիր: adj.nom.acc.sg. Eng: attentive լերուքլինել: verb.imp.pl.med. Eng: be աղաղակիաղաղակ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: cry նոցանա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they եւեւ: conj. Eng: and փրկեցէքփրկել: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: save զնոսանա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from նեղչացնեղիչ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: afflicter իւրեանցիւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her եւեւ: conj. Eng: and զյափշտակեալյափշտակել: verb.pfv.acc.sg. Eng: seize ինչսինչ (գոյք): noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: thing նոցանա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they դարձուցէքդարձուցանել: verb.aor.2per.sg. Eng: turn յանիրաւացն,անիրաւ: adj.abl.pl.def. Eng: unjust յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then եւեւ: conj. Eng: and Աստուածաստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God լսօղլսել: verb.prpt.nom.acc.sg. Eng: hear լինիլինել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: be աղաչանացաղաչանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: prayer ձերոցձեր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: your (pl.) եւեւ: conj. Eng: and կատարէկատարել: verb.pres.3per.sg. Eng: complete, carry out զխնդրուածսխնդրուած: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: request սրտիցսիրտ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: heart ձերոց:ձեր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: your (pl.)

Որբեւարիին եւ աղքատին իրաւունքները երեսէ մի՛ ձգէք, երբոր ձեզի կ’աղաչեն իրենց զրկողներուն համար. հապա՝ որբին դատաստանը կտրեցէ՛ք, եւ այրիին իրաւունքը տուէ՛ք, ինչպէս Աստուած Մարգարէին բերնովը կ’ըսէ. Անոնց ձայնին ունկնդիր եղէ՛ք, եւ իրենց նեղութիւն տուողներէն զանոնք ազատեցէ՛ք, եւ անոնց յափշտակուած ստացուածքները անիրաւներէն ետ դարձուցէ՛ք. այն ժամանակ Աստուած ալ ձեր աղաչանքները կը լսէ եւ կը կատարէ ձեր սրտին խնդրանքները։

Do not ignore the rights of widows and the poor when they cry before you because of those who exploit them. Rather do justice for the orphan and give rights to the widows, as God says through the Prophet. Listen to their cry and save them from their oppressors; return the goods stolen from them by the lawless. Then God will hear your cries and perform the desire of your hearts.

Մի՛մի: part.neg. Eng: not որպէսորպէս: adv. Eng: as զանբանանբան: adj.acc.sg. Eng: irrational կենդանիս,կենդանի: adj.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: living որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which բնութեամբբնութիւն: noun.ins.sg. Eng: nature ծառայքծառայ: noun.nom.pl. Eng: servant ենլինել: verb.pres.3per.pl. Eng: be մարդկան,մարդ: noun.gen.dat.loc.pl. Eng: man ծառայեցուցանէքծառայեցուցանել: verb.pres.2per.pl. Eng: put into serve զմարդիկ,մարդ: noun.acc.sg. Eng: man որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ընդընդ: prep. Eng: with, during, for իշխանութեամբիշխանութիւն: noun.ins.sg. Eng: power ձերովձեր: pron.adj.ins.sg. Eng: your (pl.) լինին,լինել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from գործգործ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: work խիստխիստ: adj.nom.acc.sg. Eng: strict, severe եւեւ: conj. Eng: and աններելի,աններելի: adj.nom.acc.sg. Eng: unforgivable որպէսորպէս: adv. Eng: as եւեւ: conj. Eng: and փարաւոն՝փառաւոն: noun.nom.acc.sg. Eng: pharaoh զորդիսնորդի: noun.acc.pl.def. Eng: son Իսրայէլի,prop. եւեւ: conj. Eng: and զայն՝այն: pron.acc.sg. Eng: that առանցառանց: prep. Eng: without կերակուրկերակուր: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: food տալոյտալ: verb.inf.gen.dat.abl. Eng: give նոցին,նոյն: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: same այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but ներելովներել: verb.inf.ins.sg. Eng: forgive եւեւ: conj. Eng: and քաղցրութեամբքաղցրութիւն: noun.ins.sg. Eng: sweetness եւեւ: conj. Eng: and սակաւօրեայսակաւօրեայ: adj.nom.acc.sg. Eng: few days ժամանակաւ,ժամանակ: noun.ins.sg. Eng: time եւեւ: conj. Eng: and առատագոյնառատագոյն: adj.nom.acc.sg. Eng: abundant կերակրօքկերակուր: noun.ins.pl. Eng: food լցուցանելլցուցանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: fill զնոսանա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they յաշխատութիւնաշխատութիւն: noun.acc.sg. Eng: work անդր,անդր: adv. Eng: there եւեւ: conj. Eng: and չափովչափ: noun.ins.sg. Eng: measure եւեւ: conj. Eng: and մի՛մի: part.neg. Eng: not յանչափս,անչափ: adj.acc.loc.pl. Eng: immeasurable որպէսորպէս: adv. Eng: as զիզի: conj. Eng: that կարօղկարող: adj.nom.acc.sg. Eng: able լինիցինլինել: verb.cond.3per.pl.med. Eng: be վաստակօքվաստակ: noun.ins.pl. Eng: reward իւրեանցիւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her զաղքատանացաղքատանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: poverty կեանսկեանք: noun.acc.loc.pl. Eng: life զտանցտուն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: house եւեւ: conj. Eng: and զորդւոցորդի: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: son իւրեանցիւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her լցուցանելլցուցանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: fill եւեւ: conj. Eng: and զարքունականարքունական: adj.acc.sg. Eng: royal հարկսնհարկ: noun.acc.loc.pl.def. Eng: tax, obligations հատուցանել:հատուցանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: compensate

Անբան կենդանիներու պէս որ բնութեամբ մարդոց ծառայ են, մի՛ ծառայեցնէք ձեր իշխանութեանը տակը եղող մարդիկները ծանր ու դժուար գործերու. ինչպէս որ Փարաւոնը Իսրայելացիները կը ծառայեցնէր. այն ալ՝ առանց անոնց կերակուր տալու. Հապա անոնց ներելով եւ քաղցրութեամբ, եւ քիչ ժամանակով եւ առատագոյն կերակուրներով զանոնք յագեցնէք աշխատած ատեննին, (չափով եւ անչափ չէ), որ կարող ըլլան իրենց աշխատութեամբը իրենց տղոցը եւ տուներնուն աղքատ կեանքերը լեցնելու եւ թագաւորական հարկը հատուցանելու։

Do not enslave people who are under your rule, as though they were animals which are by nature servants to man, to harsh, unremitting labor as Pharaoh did to the sons of Israel, not even giving them food. Instead, with a sweet forgiveness and with sweetness and without delay, fill them with abundant food during their work and pay them enough so that they can support their humble homes and children and pay the royal taxes with their earnings.

Մի՛մի: part.neg. Eng: not զվարձսվարձ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: salary, rent վաստակաւորացվաստակաւոր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: accomplished ձերոցձեր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: your (pl.) հատանէքհատանել: verb.pres.2per.pl. Eng: cut իշխանաբար,իշխանաբար: adv. Eng: princely որպէսորպէս: adv. Eng: as զայնոցիկ,այն: pron.gen.dat.pl. Eng: that զորոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which ամբաստանենամբաստանել: verb.pres.3per.pl. Eng: rebuke առաքեալքնառաքեալ: adj.nom.pl.def. Eng: apostle եւեւ: conj. Eng: and մարգարէքն,մարգարէ: noun.nom.pl.def. Eng: prophet թէ՝թէ: conj. Eng: that «Զրկեալնզրկել: verb.pfv.nom.acc.sg.def. Eng: deprive իի: prep. Eng: in, at, to, from ձէնջդուք: pron.abl.pl. Eng: you (pl) աղաղակէ,աղաղակել: verb.pres.3per.sg. Eng: cry եւեւ: conj. Eng: and բողոքբողոք: noun.nom.acc.sg. Eng: protest հնձողացհնձել: verb.prpt.gen.dat.abl.pl. Eng: reap եհասհասանել: verb.aor.3per.sg. Eng: arrive յականջսականջ: noun.acc.loc.pl./acc.sg.poss1. Eng: ear տեառնտէր: noun.gen.dat.sg. Eng: Lord զօրութեանց»։զօրութիւն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: power Բաւականբաւական: adj.nom.acc.sg. Eng: enough լիցիլինել: verb.sbjv.3per.sg.med. Eng: be ձեզ,դուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) զիզի: conj. Eng: that վաստակօքվաստակ: noun.ins.pl. Eng: reward նոցանա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they մեծանայք,մեծանալ: verb.pres.2per.pl. Eng: grow up եւեւ: conj. Eng: and առաւելառաւել: adv. Eng: more քանքան: conj./prep. Eng: than զչափնչափ: noun.acc.sg.def. Eng: measure փափկանայք,փափկանալ: verb.pres.2per.pl. Eng: soften եւեւ: conj. Eng: and այն՝այն: pron.nom.acc.sg. Eng: that զիզի: conj. Eng: that ոչոչ: part. Eng: not թէթէ: conj. Eng: that այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but բնութիւնբնութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: nature էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be նոցա,նա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they նոցա,նա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they եւեւ: conj. Eng: and այլ՝այլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but ձեր.ձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but իի: prep. Eng: in, at, to, from միոյմի (մէկ): num. Eng: one կաւոյկաւ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: clay եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from խառնուածոյ,խառնուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: mixed քանզիքանզի: conj. Eng: for նմանապէսնմանապէս: adv. Eng: likewise էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be տերանցտէր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: Lord եւեւ: conj. Eng: and ծառայից,ծառայ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: servant փարթամացփարթամ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: opulent եւեւ: conj. Eng: and աղքատաց,աղքատ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: poor սկիզբնսկիզբն: noun.nom.acc.sg. Eng: beginning գալոյգալ: verb.inf.gen.dat.abl. Eng: come յաշխարհաշխարհ: noun.acc.sg. Eng: world եւեւ: conj. Eng: and կատարածկատարել: verb.res.nom.acc.sg. Eng: complete, carry out ելիցնելք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: exodus, outcome, escape յաշխարհէ:աշխարհ: noun.abl.sg. Eng: world Վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of զիզի: conj. Eng: that զուգահաւասարզուգահաւասար: adj.nom.acc.sg. Eng: parallel ամենայնքնամենայն: pron.nom.pl.def. Eng: all ծննդեամբծնունդ: noun.ins.sg. Eng: birth մտանենմտանել: verb.pres.3per.pl. Eng: enter յերկիրերկիր: noun.acc.sg. Eng: earth, land եւեւ: conj. Eng: and մահուամբմահ: noun.ins.sg. Eng: death ելանենելանել: verb.pres.3per.pl. Eng: go out իի: prep. Eng: in, at, to, from սմանէ,սա: pron.abl.sg. Eng: this one իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and մեծութիւնմեծութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: greatness եւեւ: conj. Eng: and փոքրկութիւն,փոքրկութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: meanness բարձրութիւնբարձրութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: height եւեւ: conj. Eng: and խոնարհութիւն,խոնարհութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: humility բարեբախտութիւնբարեբախտութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: good fortune եւեւ: conj. Eng: and պանդխտութիւն,պանդխտութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: exile իի: prep. Eng: in, at, to, from մէջմէջ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: in, middle ծննդեաննծնունդ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: birth եւեւ: conj. Eng: and մահուաննմահ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: death պատահենպատահել: verb.pres.3per.pl. Eng: happen մարդկան,մարդ: noun.gen.dat.loc.pl. Eng: man որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ենլինել: verb.pres.3per.pl. Eng: be իբրեւիբր: prep. Eng: as if զերազքերազ: noun.nom.pl. Eng: dream զարթուցելոց,զարթուցանել: verb.pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: awaken որպէսորպէս: adv. Eng: as իի: prep. Eng: in, at, to, from փորձոյփորձ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: attempt անտիանտի: adv. Eng: there յայտնիյայտնի: adj.nom.acc.sg. Eng: revealed, known էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be ամենեցունամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all իմաստնոցիմաստուն: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: wise եւեւ: conj. Eng: and տգիտաց,տգէտ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: ignorant զիզի: conj. Eng: that ոչոչ: part. Eng: not ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what իի: prep. Eng: in, at, to, from սոցանէսա: pron.abl.pl. Eng: this one ունիունել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: have, take զհաստատութիւն:հաստատութիւն: noun.acc.sg. Eng: firmness

Ձեր վաստակաւորներուն վարձքերը իշխանաբար մի՛ կտրէք, ինչպէս անոնք, որոնց համար կ’ամբաստանեն առաքեալները եւ մարգարէները թէ՝ ձեզմէ զրկուածը կը պօռայ, եւ հնձողներուն ձայնը զօրութեանց Աստուծոյ ականջը հասաւ։ Բաւական ըլլայ ձեզի որ անոնց աշխատութեամբը կը հարստանաք եւ չափէն աւելի հանգիստ կ’ունենաք, ու այն ալ որ չէ թէ անոնց բնութիւնը ուրիշ բնութիւն մըն է, եւ ձերինը ուրիշ, հապա երկուքդ ալ մէկ հողէ եւ մէկ բնութենէ էք։ Որովհետեւ տէրերուն եւ ծառաներուն, հարուստներուն եւ աղքատներուն աշխարհք գալը աշխարհքէն ելլալը ամենունը միօրինակ է։ Վասն զի ամենքը հաւասարապէս ծնանելով աշխարհք կու գան, եւ մահուամբ աշխարհէ կ’ելլեն։ Իսկ մեծութիւնն ու պզտիկութիւնը, բարձրութիւնն ու խոնարհութիւնը, բարեբաղդութիւնն աղքատութիւնը մարդոց ծննդեանը եւ մահուանը մէջ կը պատահին. որն որ արթնցող մարդոց երազին նման է, ինչպէս որ փորձով ամենուն յայտնի է, թէ իմաստուններուն եւ թէ տգէտներուն, որ ասոնց ոչ մէկը հաստատութիւն չունին։

Do not imperiously cut the wages of your laborers like those about whom the Apostles and Prophets charge: “He whom you have kept back by fraud cries out; and the cries of the harvesters have reached the ears of the Lord of Hosts.” May it be enough for you that by their labor you grow greater and excessively soft. Their nature is not different from ours, but comes from the same earthly origins. Coming into the world, being in the world, and in the end leaving the world are the same for masters and servants, rich and poor. For at birth all come into the world with complete equality, and at death they leave it. Greatness and smallness, grandeur and humility, good fortune and exile, come to men between birth and death, and they are like dreams for those who are awake. As tribulations make clear to all, the wise and ignorant alike, nothing is permanent.

Վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which մի՛մի: part.neg. Eng: not վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of անցաւորիսանցաւոր: adj.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: passing, passerby կենացկեանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: life կորուսանէքկորուսանել: verb.pres.2per.pl. Eng: destroy զյաւիտենականյաւիտենական: adj.acc.sg. Eng: eternal զկեանսն,զկեանսն: noun.acc.pl.def. Eng: life զկեանսն,կեանք: noun.acc.pl.def. Eng: life զիզի: conj. Eng: that թէպէտթէպէտ: conj. Eng: although եւեւ: conj. Eng: and Քրիստոսprop. դժուարաւդժուար: adj.ins.sg. Eng: difficult ասացասել: verb.aor.3per.sg. Eng: say մեծատանցմեծատուն: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: rich յարքայութիւնարքայութիւն: noun.acc.sg. Eng: kingdom երկնիցերկինք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: heaven մտանել,մտանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: enter ըստըստ: prep. Eng: according to օրինակիօրինակ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: example ուղտուուղտ: noun.gen.dat.ins.loc.sg. Eng: camel ընդընդ: prep. Eng: with, during, for ծակծակ: noun.nom.acc.sg. Eng: hole ասղան,ասեղն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: needle այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but եթէեթէ: conj. Eng: that, if զմեծութիւնմեծութիւն: noun.acc.sg. Eng: greatness ձերձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) ըստըստ: prep. Eng: according to կամացնկամք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: will Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God իի: prep. Eng: in, at, to, from գործգործ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: work արկանէք,արկանել: verb.pres.2per.pl. Eng: throw դժուարինն՝դժուարին: adj.nom.acc.sg.def. Eng: difficult ձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) դիւրինդիւրին: adj.nom.acc.sg. Eng: easy լինիցի:լինել: verb.cond.3per.sg.pass. Eng: be Զիզի: conj. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and Աբրահամprop. մեծատունմեծատուն: adj.nom.acc.sg. Eng: rich էր,լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not միայնմիայն: adj.nom.acc.sg. Eng: only արքայութեաննարքայութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: kingdom մտանելոյմտանել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: enter արժանացաւ,արժանանալ: verb.aor.3per.sg.med. Eng: be worthy այլեւայլեւ: adv. Eng: also գոգգոգ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: lap նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they արքայութիւնարքայութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: kingdom Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be եւեւ: conj. Eng: and անուանեցաւանուանել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: name հանգիստհանգիստ: noun.nom.acc.sg. Eng: rest ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all արդարոց.արդար: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: just նոյնպէսնոյնպէս: adv. Eng: the same way եւեւ: conj. Eng: and Յոբprop. եւեւ: conj. Eng: and ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all մեծատունմեծատուն: adj.nom.acc.sg. Eng: rich արդարքն,արդար: adj.nom.acc.sg. Eng: just ըստըստ: prep. Eng: according to ասելոյնասել: verb.pfv.gen.dat.abl.sg.def. Eng: say իի: prep. Eng: in, at, to, from Տեառնէ,տէր: noun.abl.sg. Eng: Lord թէ՝թէ: conj. Eng: that «Տեսանիցէքտեսանել: verb.cond.2per.pl. Eng: see զԱբրահամprop. եւեւ: conj. Eng: and զԻսահակprop. եւեւ: conj. Eng: and զՅակոբprop. եւեւ: conj. Eng: and զամենայնամենայն: pron.acc.sg. Eng: all արդարսնարդար: adj.acc.loc.pl.def. Eng: just յարքայութեանարքայութիւն: noun.loc.sg. Eng: kingdom Աստուծոյ»։prop.

Վասն որոյ անցաւոր կեանքիս համար յաւիտենական կեանքը մի՛ կորսնցնէք, թէպէտեւ Քրիստոս մեծատուններուն համար երկինքին արքայութիւնը դժուար կը մտնեն ըսաւ. ինչպէս որ ուղտը ասեղին ծակէն, բայց թէ որ ձեր մեծութիւնը Աստուծոյ կամացը համեմատ գործածէք, դժուարը ձեզի շատ դիւրին կ’ըլլայ։ Վասն զի Աբրահամն ալ հարուստ էր, եւ չէ թէ միայն արքայութիւնը մտնելու արժանացաւ, այլ անոր գոգն ալ Աստուծոյ արքայութիւն եւ արդարներուն հանգիստ եղաւ եւ անուանեցաւ։ Նոյնպէս ալ Յոբը եւ ամէն հարուստ արդարներն ալ, Աստուծոյ ըսածին համեմատ թէ Աբրահամը, Իսահակը, Յակոբը եւ ամէն արդարները Աստուծոյ արքայութեանը մէջ պիտի տեսնէք։

Therefore, do not lose eternal life for the sake of mortal life. Although Christ said that the rich enter the kingdom of heaven with difficulty, like a camel through the eye of a needle, if you put your greatness to work according to the will of God, the difficult will be made easier for you. Abraham was a rich man and not only was he worthy to enter the kingdom, but his bosom also became the kingdom of heaven and was called the peace of all the righteous. The same is true of Job and all the rich, righteous people, as was said by the Lord: “You will see Abraham and Isaac and Jacob and all the prophets in the kingdom of God.”

Այսպէսայսպէս: adv. Eng: this way եւ՝եւ: conj. Eng: and դուք,դուք: pron.nom.pl. Eng: you (pl) եթէեթէ: conj. Eng: that, if ըստըստ: prep. Eng: according to նոցիննոյն: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: same օրինակիօրինակ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: example գնայքգնալ: verb.pres.2per.pl. Eng: go իի: prep. Eng: in, at, to, from ճանապարհսճանապարհ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: road արդարութեան,արդարութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: justice զիզի: conj. Eng: that ոչոչ: part. Eng: not զոքոք: pron.acc.sg. Eng: one նեղէին,նեղել: verb.past.3per.pl. Eng: afflict ոչոչ: part. Eng: not զուրուքոմն: pron.gen.sg. Eng: someone, a certain զինչսինչ (գոյք): noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: thing յափշտակէին,յափշտակել: verb.past.3per.pl. Eng: take եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not ումեքոք: pron.dat.loc.sg. Eng: one անիրաւութիւնանիրաւութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: injustice ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what առնէինառնել: verb.past.3per.pl. Eng: make եւեւ: conj. Eng: and կամկամ: conj. Eng: or նենգութիւն,նենգութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: deceit այլեւայլեւ: adv. Eng: also յիւրեանցիւր: pron.abl.pl. Eng: his/her արդարարդար: adj.nom.acc.sg. Eng: just վաստակոցնվաստակ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: reward զքաղցեալսքաղցնուլ: verb.pfv.acc.pl./acc.poss1. Eng: hunger զքաղցեալսքաղցնուլ: verb.pfv.acc.pl./pfv.acc.sg.poss1. Eng: hunger կերակրէին,կերակրել: verb.past.3per.pl. Eng: feed զմերկսմերկ: adj.acc.loc.pl./acc.sg.poss1. Eng: naked զգեցուցանէին,զգեցուցանել: verb.past.3per.pl. Eng: wear, don զհիւրսհիւր: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: guest ընդունէին,ընդունել: verb.past.3per.pl. Eng: accept զկարօտութիւնկարօտութիւն: noun.acc.sg. Eng: want կարօտելոցկարօտել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: yearn կարօտելոցկարօտել: verb.des./inf./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: yearn լցուցանէին,լցուցանել: verb.past.3per.pl. Eng: fill նեղելոցնեղել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: afflict բաւականբաւական: adj.nom.acc.sg. Eng: enough լինէինլինել: verb.past.3per.pl. Eng: be եւեւ: conj. Eng: and տկարացտկար: adj.nom.acc.sg. Eng: weak զօրացուցիչ,զօրացուցիչ: noun.nom.acc.sg. Eng: powerful զաղքատնաղքատ: adj.acc.sg.def. Eng: poor եւեւ: conj. Eng: and զտնանկնտնանկ: adj.acc.sg.def. Eng: homeless ոչոչ: part. Eng: not միայնմիայն: adj.nom.acc.sg. Eng: only ինքեանքինքն: pron.nom.pl. Eng: he, she, self ոչոչ: part. Eng: not նեղէին,նեղել: verb.past.3per.pl. Eng: afflict այլեւայլեւ: adv. Eng: also փրկէինփրկել: verb.past.3per.pl. Eng: save իի: prep. Eng: in, at, to, from նեղչացնեղիչ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: afflicter իւրեանց:իւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her

Այսպէս ալ դուք՝ թէ որ անոնց համեմատ արդարութեան ճամբան երթաք։ Վասն զի մէկը չէին զրկեր, մէկը չէին նեղեր, բնաւ մէկուն ստացուածքը չէին յափշտակեր, նենգութիւն եւ կամ անիրաւութիւն՝ չէին բանեցներ ուրիշներուն, հապա՝ իրենց արդար վաստակներէն անօթին կը կերակրէին, մերկը կը հագուեցնէին, հիւրերը կ’ընդունէին, կարօտեալներուն կարօտութիւնը կը լեցնէին, նեղեալներուն բաւական օգնական կ’ըլլային, եւ տկարները կը զօրացնէին, աղքատը եւ տնանկը չէ թէ միայն չէին նեղեր, հապա նեղողներէն ալ կ’ազատէին։

In the same way, follow their example and tread the path of righteousness, for they deprived no one and they hurt no one, nor did they steal anyone’s belongings, and they were neither unjust nor deceitful to anyone. From their honestly acquired estate they fed the hungry, they clothed the naked, they received guests, they filled the needs of those in need, they reached those in trouble, they strengthened the weak. Not only did they not torment the poor and the homeless, they saved them from their oppressors.

Եւեւ: conj. Eng: and որպէսորպէս: adv. Eng: as ոչոչ: part. Eng: not եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be նոցանա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they մարմնաւորմարմնաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: physical փարթամութիւննփարթամութիւն: noun.ins.pl.def. Eng: wish արգելարգելք: noun.nom.acc.sg. Eng: obstacle եւեւ: conj. Eng: and խափանխափան: noun.nom.acc.sg. Eng: prevent, block ժառանգելոյժառանգել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: inherit զարքայութիւննարքայութիւն: noun.acc.sg.def. Eng: kingdom երկնից,երկինք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: heaven նոյնպէսնոյնպէս: adv. Eng: the same way եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not ձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) լինիցիլինել: verb.cond.3per.sg.med. Eng: be պատճառպատճառ: noun.nom.acc.sg. Eng: cause, pretend չարեացչարիք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: evil մեծութիւնդ,մեծութիւն: noun.nom.acc.sg.poss2. Eng: greatness եթէեթէ: conj. Eng: that, if կամիցիքկամել: verb.cond.2per.pl.med. Eng: want արդարութեամբարդարութիւն: noun.ins.sg. Eng: justice վարելվարել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: conduct, till զդա,դա: pron.acc.sg. Eng: that one որպէսորպէս: adv. Eng: as եւեւ: conj. Eng: and նոքա,նա: pron.nom.pl. Eng: s/he, they այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but մանաւանդմանաւանդ: conj. Eng: especially բարւոյբարի: adj.gen.dat.abl.sg. Eng: good առիթառիթ: noun.nom.acc.sg. Eng: occasion լինիլինել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: be ըստըստ: prep. Eng: according to իմաստնոյն,իմաստուն: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: wise զիզի: conj. Eng: that ասէ,ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say թէ՝թէ: conj. Eng: that «Փրկանքփրկանք: noun.nom.acc.sg. Eng: ransom առն՝այր (մարդ): noun.gen.dat.sg. Eng: man մեծութիւնմեծութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: greatness իւր»։իւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her

Եւ ինչպէս որ անոնց մարմնաւոր փարթամութիւնը երկնքի արքայութիւնը ժառանգելու արգելք չեղաւ, նոյնպէս ալ այդ մեծութիւնը ոչ թէ ձեզի չարիքներու պատճառ կ’ըլլայ, թէ որ այդ անոնց պէս՝ արդարութեամբ գործածել ուզէք։ Այլ մանաւանդ բարիի պատճառ կ’ըլլայ իմաստունին ըսածին պէս թէ՝ Մարդուն գինն է իր մեծութիւնը։

Their physical wealth was not a hindrance or an obstacle to their inheriting the kingdom of heaven, in the same way that your greatness will not be a cause of evil for you, if you wish to use it with righteousness as they did, and especially if it is an occasion to do good according to the wise man, who says: “The ransom of a man’s life is his wealth.”

Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and այն,այն: pron.nom.acc.sg. Eng: that որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which փոխանակփոխանակ: noun.nom.acc.sg. Eng: alternative զիւրնիւր: pron.acc.sg.def. Eng: his/her տալոյտալ: verb.inf.gen.dat.abl. Eng: give կարօտելոցկարօտել: verb.des./inf./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: yearn զնոցայննա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they յափշտակէ,յափշտակել: verb.pres.3per.sg. Eng: take եւեւ: conj. Eng: and կողոպտէկողոպտել: verb.pres.3per.sg. Eng: steal զնոսա,նա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they եւեւ: conj. Eng: and փոխանակփոխանակ: noun.nom.acc.sg. Eng: alternative հիւրընկալհիւրընկալ: adj.nom.acc.sg. Eng: hospitable լինելոյլինել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: be եւեւ: conj. Eng: and հանգուցիչ՝հանգուցիչ: adj.nom.acc.sg. Eng: giving rest աշխատելոցաշխատել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: work իի: prep. Eng: in, at, to, from ճանապարհի,ճանապարհ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: road գողակիցգողակից: adj.nom.acc.sg. Eng: conspirator լինիլինել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: be գողոցգող: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: thief դարանակալդարանակալ: adj.nom.acc.sg. Eng: trapper, plotter իի: prep. Eng: in, at, to, from ճանապարհիճանապարհ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: road այնոցիկ,այն: pron.gen.dat.pl. Eng: that որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which անմեղութեամբանմեղութիւն: noun.ins.sg. Eng: innocence գնանգնալ: verb.pres.3per.pl. Eng: go ընդընդ: prep. Eng: with, during, for ուղիղուղիղ: adj.nom.acc.sg. Eng: straight ճանապարհսճանապարհ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: road իւրեանց,իւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her եւեւ: conj. Eng: and զտունտուն: noun.acc.sg. Eng: house իւրիւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her յանիրաւանիրաւ: adj.acc.loc.sg. Eng: unjust ստացուածոցստացուած: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: estate անտիանտի: adv. Eng: there լնուլնուլ: verb.pres.3per.sg. Eng: fill եւեւ: conj. Eng: and մեծանալմեծանալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: grow up կարծէ:կարծել: verb.pres.3per.sg. Eng: think Թողիցթողուլ: verb.sbjv.1per.sg. Eng: forgive, permit ասելասել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: say զանթողլինանթողլի: adj.acc.sg.def. Eng: unpardonable յանցանք,յանցանք: noun.nom.acc.sg. Eng: transgression որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which ոչոչ: part. Eng: not միայնմիայն: adj.nom.acc.sg. Eng: only զինչսնինչ (գոյք): noun.acc.pl.def. Eng: thing յափշտակեն,յափշտակել: verb.pres.3per.pl. Eng: seize այլեւայլեւ: adv. Eng: also զարիւնարիւն: noun.acc.sg. Eng: blood անմեղացնանմեղ: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: innocent հեղուն,հեղուլ: verb.pres.3per.pl. Eng: pour, flow զիզի: conj. Eng: that մի՛մի: part.neg. Eng: not դատախազդատախազ: noun.nom.acc.sg. Eng: prosecutor լինիցինլինել: verb.cond.3per.pl.med. Eng: be յափշտակողացյափշտակել: verb.prpt.gen.dat.abl.pl. Eng: seize ընչիցինչ (գոյք): noun.gen.dat.abl.pl. Eng: thing իւրեանց,իւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her եւեւ: conj. Eng: and զայնայն: pron.acc.sg. Eng: that ոչոչ: part. Eng: not ածենածել: verb.pres.3per.pl. Eng: drive զմտաւմիտ: noun.ins.sg. Eng: mind եթէեթէ: conj. Eng: that, if այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but դատաւորդատաւոր: noun.nom.acc.sg. Eng: judge կայկալ (կանգնել): verb.pres.3per.sg. Eng: stand գիտօղգիտել: verb.prpt.nom.acc.sg. Eng: know ամենայնի,ամենայն: pron.gen.dat.sg. Eng: all յորմէոր: pron.abl.sg. Eng: who, which ոչոչ: part. Eng: not կարենկարել (կարողանալ): verb.pres.3per.pl. Eng: can, able թաքուցանելթաքուցանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: hide զգաղտնիսգաղտնի: adj.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: secret չարեաց։չարիք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: evil Յաղագսյաղագս: prep. Eng: about այսպիսեացայսպէս: adv. Eng: this way մեծատանցմեծատուն: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: rich յիրաւիիրաւ: noun.loc.sg. Eng: right, certainly հրամայէհրամայել: verb.pres.3per.sg. Eng: order Քրիստոս՝prop. դժուարաւդժուար: adj.ins.sg. Eng: difficult մտանելմտանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: enter յարքայութիւնարքայութիւն: noun.acc.sg. Eng: kingdom երկնից,երկինք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: heaven որոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which ոչոչ: part. Eng: not արքայութիւննարքայութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: kingdom էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be օթեւան,օթեւան: noun.nom.acc.sg. Eng: inn այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but հուրհուր: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: fire գեհենին,գեհեն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: hell եւեւ: conj. Eng: and ասպնջականասպնջական: adj.nom.acc.sg. Eng: hospitable որդնորդն: noun.nom.acc.sg. Eng: worm անքունանքուն: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: sleepless եւեւ: conj. Eng: and տարտարոսնտարտարոս: noun.nom.acc.sg.def. Eng: Tartarus յաւիտենական:յաւիտենական: adj.nom.acc.sg. Eng: eternal

Իսկ այն որ իրեն ունեցածները կարօտներուն տալու տեղ անոնցը կը յափշտակէ, եւ կը կողոպտէ, եւ անոնք իրեն տանը կանչելու եւ ճամբան հոգնողները հանգչեցնելու տեղ գողերուն գողակից կ’ըլլայ, եւ նաեւ անոնց որոգայթ կը լարէ, որոնք որ անմեղութեամբ իրենց ճամբան կ’երթան, եւ իրեն տունը անիրաւ ստացուածքներէն կը լեցնէ եւ հարստանալ կը կարծէ։ Չըսենք այն մարդոց աններելի յանցանքները. Որոնք չէ թէ միայն ստացուածքները կը յափշտակեն, հապա նաեւ անմեղաց արիւնը կը թափեն որ իրենց ստացուածքը յափշտակողներուն դատախազ ըլլան, եւ ամենեւին մտքերնին չեն բերեր թէ մեր վրայ ամէն բանը տեսնող ուրիշ դատաւոր մը կայ, ուսկից չեն կրնար իրենց չարիքներուն գաղտնիքը ծածկել։ Ասանկ հարուստներուն համար յիրաւի Քրիստոս կը հրամայէ թէ երկնից արքայութիւնը դժուար պիտի մտնեն, որոնց բնակութիւնը արքայութիւնը չէ, հապա գեհենի հուրը, եւ իրենք ընդունողը՝ անքուն որդը եւ յաւիտենական տարտարոսն է։

About him who, instead of giving his own to the needy, steals from them and robs them, and, instead of being hospitable and a comforter to travelers, is an accomplice of thieves and lies in ambush waiting for those who innocently take the straight path, who fills his house with illegal goods and thinks himself great, and who commits the unforgivable sin, not only robbing but spilling innocent blood, thinking that there will be no prosecutor of such villains and forgetting that there is another judge who knows everything, from whom they cannot hide the secret of their evil deeds, Christ justly declares: he shall enter the kingdom of heaven with difficulty. For such as these the kingdom is not an inn, but the fire of Hell, a receptacle with sleepless worms and eternal Hell.

Եւեւ: conj. Eng: and այսայս (սա): pron.nom.acc.sg. Eng: this յիրաւի,իրաւ: noun.loc.sg. Eng: right, certainly զիզի: conj. Eng: that թէթէ: conj. Eng: that որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which յիւրեանցիւր: pron.abl.pl. Eng: his/her արդարարդար: adj.nom.acc.sg. Eng: just ընչիցնինչ (գոյք): noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: thing ոչոչ: part. Eng: not կերակրենկերակրել: verb.pres.3per.pl. Eng: feed զքաղցեալսքաղցնուլ: verb.pfv.acc.pl./acc.poss1. Eng: hunger եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not զգեցուցանենզգեցուցանել: verb.pres.3per.pl. Eng: wear, don զմերկսմերկ: adj.acc.loc.pl./acc.sg.poss1. Eng: naked եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not ժողովենժողովել: verb.pres.3per.pl. Eng: meet զօտարս,օտար: adj.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: foreign լսելոցլսել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: hear ենլինել: verb.pres.3per.pl. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from Քրիստոսէprop. յաւուրօր: noun.loc.sg. Eng: day դատաստանին,դատաստան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: judgment եթէեթէ: conj. Eng: that, if «Երթայքերթալ: verb.aor.2per.pl.med. Eng: go յինէնես (ինքս): pron.abl.sg. Eng: I անիծեալքանիծել: verb.pfv.nom.pl. Eng: curse իի: prep. Eng: in, at, to, from հուրնհուր: noun.nom.acc.loc.sg.def. Eng: fire յաւիտենից».յաւիտեան: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: forever ապա,ապա: adv. Eng: then որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which աղքատինաղքատ: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: poor առաւելառաւել: adv. Eng: more քաղցիքաղց: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: hunger լինինլինել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: be պատճառպատճառ: noun.nom.acc.sg. Eng: cause, pretend եւեւ: conj. Eng: and տառապելոյտառապել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: suffer մերկութեանմերկութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: naked եւեւ: conj. Eng: and օտարին՝օտար: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: foreign կորստեանկորուստ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: loss ընչիցնինչ (գոյք): noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: thing եւեւ: conj. Eng: and անձին,անձն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: person, soul, self եւեւ: conj. Eng: and փոխանակփոխանակ: noun.nom.acc.sg. Eng: alternative զբանտարկեալսնբանտարկել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: captive տեսանելոյտեսանել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: see եւեւ: conj. Eng: and մխիթարելոյմխիթարել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: comfort բանիւբան: noun.ins.sg. Eng: word եւեւ: conj. Eng: and արդեամբք՝արդիւնք: noun.ins.pl. Eng: result արձակելոցարձակել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: release անմեղացանմեղ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: innocent բանդիցբանտ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: prison եւեւ: conj. Eng: and կապանացկապանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: bindings լինինլինել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: be առիթ,առիթ: noun.nom.acc.sg. Eng: occasion ո՞ւրուր: adv. Eng: where արդեօքարդեօք: adv. Eng: perhaps իմանիիմանել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: know տեղիտեղի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: place եւեւ: conj. Eng: and չափչափ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: measure տանջանացտանջանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: torture այնպիսեացն,այնպիսի: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: such եթէեթէ: conj. Eng: that, if ոչոչ: part. Eng: not ընդընդ: prep. Eng: with, during, for սատանայիսատանայ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: Satan եւեւ: conj. Eng: and հրեշտակացհրեշտակ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: angel, messenger նորա,նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they զորոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which եւեւ: conj. Eng: and զկամսնկամք: noun.acc.pl.def. Eng: will կատարեցին:կատարել: verb.aor.3per.pl. Eng: complete

Աս ալ իրաւամբ՝ վասն զի թէ որ անոնք որ իրենց արդար ստացուածքներէն անօթիները չեն կերակրեր, եւ մերկերը չեն զգեցներ, եւ օտարները չեն ժողովեր, անանկները դատաստանին օրը Քրիստոսէն այս խօսքը պիտի լսեն թէ՝ Անիծեալներ յաւիտենական հուրը գացէք։ Ապա՝ անոնք որ աղքատին առաւել անօթութեանը եւ տառապեալին մերկութեանը եւ օտարին հարստութեանը եւ անձին կորստեանը պատճառ կ’ըլլան, եւ բանտարկեալները տեսնելու եւ բանիւ եւ գործով մխիթարելու տեղ արձակուած անմեղներուն բանտ մտնալուն ու կապանքին պատճառ կ’ըլլան։ Արդեօք այնպիսիներուն տեղն ու տանջանաց չափը ո՞ւր պիտի ըլլայ, միայն թէ սատանայի ու անոր հրեշտակներուն հետ, որոնց որ կամքը կատարեցին։

And this is just, for those who do not feed the hungry with their justly earned goods and do not clothe the naked, and do not welcome strangers, shall hear from Christ on the day of judgment, “Depart from me, you evil doers” to eternal fire. As for those who are responsible for hunger among the poor or for the suffering of the dispossessed or for the loss of life or belongings of the stranger, and rather than visiting those in jail and comforting them by words and deeds, incarcerate the innocent instead-what will be place and measure of their suffering, if not those of Satan and his angels, whose will they perform?

Վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of որոյ,որ: pron.gen.sg. Eng: who, which աղաչեմ,աղաչել: verb.pres.1per.sg. Eng: pray for իի: prep. Eng: in, at, to, from բացբաց: adv. Eng: open, apart from, but for լինելլինել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: be ամենեցունամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all ձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) իի: prep. Eng: in, at, to, from կորստականկորստական: adj.nom.acc.sg. Eng: destructive գործոցսգործ: noun.gen.dat.abl.pl.poss1. Eng: work յայսցանէ,այս (սա): pron.abl.pl. Eng: this եւեւ: conj. Eng: and մի՛մի: part.neg. Eng: not ոքոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain պատճառեսցէպատճառել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: cause զպատճառսպատճառ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: cause, pretend մեղացմեղք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: sin ասելով՝ասել: verb.inf.ins. Eng: say զիզի: conj. Eng: that եթէեթէ: conj. Eng: that, if ոչոչ: part. Eng: not զրկեմքզրկել: verb.pres.1per.pl. Eng: deprive եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not յափշտակեմք,յափշտակել: verb.pres.1per.pl. Eng: seize զիշխանութիւնիշխանութիւն: noun.acc.sg. Eng: power մերմեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: our ոչոչ: part. Eng: not կարեմքկարել (կարողանալ): verb.pres.1per.pl. Eng: can, able հաստատունհաստատուն: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: firm ունել:ունել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: have

Վասն որոյ կ’աղաչեմ ձեր բոլորին այս կորստեան գործքերէն մէկդի քաշուիլ։ Եւ մէկը մեղաց պատճառները յառաջ չբերէ, ըսելով, թէ որ չզրկենք, եւ չյափշտակենք մեր իշխանութիւնը պիտի չկրնանք հաստատուն պահել։

Therefore, I ask all of you to stay away from these destructive works, and let no one make excuses that if we do not oppress and rob the people, we cannot keep our power unshakable.

Եւեւ: conj. Eng: and առառ: prep. Eng: toward, nearby այս՝այս (սա): pron.nom.acc.sg. Eng: this առաջինառաջին: adj.nom.acc.sg. Eng: first զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this ասեմք,ասել: verb.pres.1per.pl. Eng: say զիզի: conj. Eng: that թէթէ: conj. Eng: that անկարելիանկարելի: adj.nom.acc.sg. Eng: impossible էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be որոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which զիշխանութիւնսիշխանութիւն: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: power ունին՝ունել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: have, take հաճոյհաճոյ: adj.nom.acc.sg. Eng: pleasure լինելլինել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: be Աստուծոյ,աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God ապաապա: adv. Eng: then զիա՞րդզիարդ: part. Eng: why բազումքբազում: adj.nom.pl. Eng: many իի: prep. Eng: in, at, to, from թագաւորացթագաւոր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: king եւեւ: conj. Eng: and յիշխանացիշխան: noun.abl.pl. Eng: prince գովելիքգովել: verb.pot.nom.pl. Eng: praise եղենլինել: verb.aor.3per.pl. Eng: be Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God եւեւ: conj. Eng: and մարդկան,մարդ: noun.gen.dat.loc.pl. Eng: man որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which եւեւ: conj. Eng: and յիշատակինյիշատակ: verb.pres.3per.pl.pass. Eng: remember իի: prep. Eng: in, at, to, from գիրսգիր: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: letter, book սուրբս:սուրբ: adj.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: holy

Ասոր վրայօք նախ եւ առաջ այս կ’ըսենք որ, թէ որ իշխանութիւն ունեցողներուն Աստուծոյ հաճելի ըլլալը անկարելի էր, հապա ինչպէ՞ս շատ թագաւորներ եւ իշխաններ Աստուծոյ եւ մարդկան գովելի եղան, որոնք սուրբ գիրքերուն մէջ ալ կը յիշատակուին։

To this we say first, if it is indeed impossible to maintain power in a way pleasing to God, then how have the many kings and princes who are remembered in the Holy Scriptures earned the praise of God and man?

Դարձեալ,դարձեալ: adv. Eng: again թէթէ: conj. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and անհնարելիանհնարելի: adj.nom.acc.sg. Eng: impossible էր,լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be ըստըստ: prep. Eng: according to ասելոյասել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: say ձեր՝ձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) առանցառանց: prep. Eng: without զրկանացզրկանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: deprivation իշխանութիւնիշխանութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: power վարել,վարել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: conduct, till ապաապա: adv. Eng: then որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which իմաստուննիմաստուն: adj.nom.acc.loc.sg.def. Eng: wise է՝լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be փախչելփախչել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: flee արժանարժան: adj.nom.acc.sg. Eng: worthy էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be յանցաւորյանցաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: guilty իշխանութենէն,իշխանութիւն: noun.abl.sg.def. Eng: power, authority եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of այնորիկայն: pron.gen.sg. Eng: that անանցանանց: adj.nom.acc.sg. Eng: impassable տանջանօքտանջանք: noun.ins.pl. Eng: torture ընդընդ: prep. Eng: with, during, for սատանայիսատանայ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: Satan տանջիլ:տանջել: verb.inf.nom.acc.loc.med. Eng: torment Բայցբայց: conj. Eng: but ոչոչ: part. Eng: not էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be անհնարինանհնարին: adj.nom.acc.sg. Eng: impossible առանցառանց: prep. Eng: without անիրաւութեանանիրաւութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: injustice վարելվարել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: conduct, till զիշխանութիւնն,իշխանութիւն: noun.acc.sg.def. Eng: power այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but դիւրինդիւրին: adj.nom.acc.sg. Eng: easy եւեւ: conj. Eng: and հեշտալիհեշտալի: adj.nom.acc.sg. Eng: pleasant է,լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which սիրենսիրել: verb.pres.3per.pl. Eng: love եւեւ: conj. Eng: and կամին.կամել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: want եւեւ: conj. Eng: and մեքմեք: pron.nom.pl. Eng: we վկայեմքվկայել: verb.pres.1per.pl. Eng: testify, witness առաջիառաջի: prep. Eng: before Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God եւեւ: conj. Eng: and երաշխաւորերաշխաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: guarantee լինիմքլինել: verb.pres.1per.pl.med. Eng: be ամենեցուն:ամենեցուն: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all Զիզի: conj. Eng: that եթէեթէ: conj. Eng: that, if ոքոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain զտունտուն: noun.acc.sg. Eng: house իւրիւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her մաքրեսցէմաքրել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: clean իի: prep. Eng: in, at, to, from զրկանացզրկանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: deprivation եւեւ: conj. Eng: and զիրաւամբքիրաւունք: noun.ins.pl. Eng: right ստացուածսստացուած: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: estate միայնմիայն: adj.nom.acc.sg. Eng: only ժողովեսցէժողովել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: meet անդ,անդ (այնտեղ): adv. Eng: there թէթէ: conj. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and սակաւսակաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: few թուիթիւ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: number թէթէ: conj. Eng: that իցէ,լինել: verb.cond.3per.sg. Eng: be առաւելառաւել: adv. Eng: more շահեկանշահեկան: adj.nom.acc.sg. Eng: profitable լինիցիլինել: verb.cond.3per.sg.med. Eng: be եւեւ: conj. Eng: and պատճառպատճառ: noun.nom.acc.sg. Eng: cause, pretend հարստութեան,հարստութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: wealth քանքան: conj./prep. Eng: than զբազումսբազում: adj.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: many անիրաւաբարանիրաւաբար: adv. Eng: unjustly ստացեալս:ստանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: receive Եւեւ: conj. Eng: and զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this իմաստուննիմաստուն: adj.nom.acc.loc.sg.def. Eng: wise Սողոմոնprop. յայտյայտ: noun.nom.acc.sg. Eng: apparent արարեալառնել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: make ասէ,ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say թէթէ: conj. Eng: that «Անէծքանէծք: noun.nom.acc.sg. Eng: curse Տեառնտէր: noun.gen.dat.sg. Eng: Lord իի: prep. Eng: in, at, to, from տունստուն: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: house ամբարշտաց,ամբարիշտ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: wicked յարկքյարկ: noun.nom.pl. Eng: roof արդարոցարդար: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: just օրհնին»,օրհնել: verb.pres.3per.pl.pass. Eng: bless քանզիքանզի: conj. Eng: for սակաւսակաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: few ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what անիրաւնանիրաւ: adj.nom.acc.def. Eng: unjust զբազումբազում: adj.acc.sg. Eng: many իրաւամբքիրաւունք: noun.ins.pl. Eng: right ստացեալսն՝ստանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: receive նմաննման: adj.nom.acc.sg. Eng: like հրոյհուր: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: fire կիզէկիզուլ: verb.pres.3per.sg. Eng: burn եւեւ: conj. Eng: and ապականէ,ապականել: verb.pres.3per.sg. Eng: corrupt զիզի: conj. Eng: that անիծիւքանէծք: noun.ins.pl. Eng: curse եւեւ: conj. Eng: and դառնութեամբդառնութիւն: noun.ins.sg. Eng: bitterness էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be ժողովումնժողովումն: noun.nom.acc.sg. Eng: gathering անիրաւնանիրաւ: adj.nom.acc.sg.def. Eng: unjust իի: prep. Eng: in, at, to, from զրկելոցզրկել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: deprive անտի,անտի: adv. Eng: there եւեւ: conj. Eng: and ընդընդ: prep. Eng: with, during, for աղքատացնաղքատ: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: poor անիծիցանէծք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: curse եւեւ: conj. Eng: and Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God անէծքնանէծք: noun.nom.acc.sg.def. Eng: curse մտանենմտանել: verb.pres.3per.pl. Eng: enter իի: prep. Eng: in, at, to, from տունստուն: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: house զրկողացն,զրկել: verb.prpt.gen.dat.abl.pl.def. Eng: deprive իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and տունտուն: noun.nom.acc.sg. Eng: house արդարոյն,արդար: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: just զիզի: conj. Eng: that սուրբսուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: holy էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from զրկանացզրկանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: deprivation եւեւ: conj. Eng: and կերակրիչկերակրիչ: nou.nom.acc.sg. Eng: feeder էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be քաղցելոց,քաղցնուլ: verb.pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: hunger ընդընդ: prep. Eng: with, during, for օրհնութիւնսօրհնութիւն: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: blessing աղքատացնաղքատ: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: poor եւեւ: conj. Eng: and Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God օրհնութիւննօրհնութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: blessing մտեալմտանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: enter իի: prep. Eng: in, at, to, from ծածուկծածուկ: adj.nom.acc.sg. Eng: cover եւեւ: conj. Eng: and անյայտ՝անյայտ: adj.nom.acc.sg. Eng: unrevealed զսակաւնսակաւ: adj.acc.sg.def. Eng: few բազմացուցանէ,բազմեցուցանել: verb.pres.3per.sg. Eng: multiply որպէսորպէս: adv. Eng: as զՍարեփթացիprop. այրւոյնայրի: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: widow եւեւ: conj. Eng: and զՍոմնացւոյնprop. եւեւ: conj. Eng: and զորսոր: pron.acc.pl. Eng: who, which տէրնտէր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: Lord կերակրեացկերակրել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: feed յանապատին:անապատ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: desert

Դարձեալ ձեր ըսածին համեմատ թէ որ անհնար էր առանց զրկանքներու իշխանութիւն բանեցնել, ան որ իմաստուն է փախչիլ պէտք էր այս անցաւոր իշխանութենէ, եւ չէ թէ իշխանութեան համար յաւիտենական տանջանքով սատանային հետ տանջուիլ։ Բայց անհնար չէ առանց անիրաւութեան իշխանութիւնը վարելը, հապա՝ դիւրին եւ փափագելի է, որոնք կը սիրեն եւ կ’ուզեն, եւ մենք ալ Աստուծոյ առջեւ կը վկայեմք, եւ ամենուն երաշխաւոր կ’ըլլանք։ Վասն զի թէ որ մէկը իր տունը զրկանքներէ մաքրէ՝ եւ միայն իրաւունքով վաստակածները հոն ժողովէ, թէեւ կ’երեւայ թէ քիչ է, առաւել շահեկան կ’ըլլայ, եւ հարստութեան պատճառ, ամէն անիրաւ ստացուածներէն աւելի։ Եւ այս խօսքը Սողոմոն իմաստունն ալ կը յայտնէ ըսելով թէ՝ Աստուծոյ անէծքը ամբարիշտներուն տանը մէջ է, իսկ արդարներուն տունը կ’օրհնէ։ Որովհետեւ սակաւ ինչ անիրաւը իրաւունքով շատ ստացուածքները հրոյ նման կ’այրէ եւ կ’ապականէ, ինչու որ անիրաւին զրկածներէն ժողվածը անէծքով ու դառնութեամբ է, եւ աղքատներուն անէծքին հետ Աստուծոյ անէծքն ալ այն զրկողներուն տունը կը մտնայ։

Moreover, if it were as you say impossible to rule without oppression, then it would be wise to escape from such reprehensible exercise of power, and avoid suffering the unceasing torments of Satan because of it. However, it is not impossible to rule without iniquity, but within reach, even pleasant, for those who have love and wish to pursue it; this we testify before God as bondsmen for all. For if anyone cleans his house of oppression, and collects only rightful tribute, it will seem less burdensome and more profitable as well, than many unjust acquisitions. And affirming this wise Solomon says: “The Lord’s curse is on the house of the wicked, but he blesses the abode of the righteous.” For any unjust acquisition, however small, burns like fire and corrupts the many that are lawful; acquiring things unlawfully will bring cursing and bitterness from the oppressed and the poor, and the curse of God shall enter into the house of the oppressors. On the other hand, into the house of the just—free of extortion and with concern for the hungry—both the blessing of the poor and the blessing of God enters secretly, and multiplies the little he might have, as was the case of the widow of Zarephath and the Shunammite and those whom the Lord fed in the desert.

Եւեւ: conj. Eng: and մի՛մի: part.neg. Eng: not ոքոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain յանմտացանմիտ: adj.abl.pl. Eng: mindless եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from մարմնասիրացմարմնասէր: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: loving the body զբազումբազում: adj.acc.sg. Eng: many ինչսինչ (գոյք): noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: thing տեսանելովտեսանել: verb.inf.ins. Eng: see զրկողացզրկել: verb.prpt.gen.dat.abl.pl.def. Eng: deprive եւեւ: conj. Eng: and ամբարշտացամբարիշտ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: wicked եւեւ: conj. Eng: and զսակաւսսակաւ: adj.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: few որոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which իրաւամբքիրաւունք: noun.ins.pl. Eng: right ստանան,ստանալ: verb.pres.3per.pl. Eng: receive այպանիցէայպանել: verb.cond.3per.pl. Eng: jeer զբանիւքբան: noun.ins.pl. Eng: word մերովք,մեր: pron.adj.ins.pl. Eng: our այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but լուիցէլսել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: hear այնպիսինայնպիսի: adj.nom.acc.sg.def. Eng: such աստուածահօրաստուածահայր: adj.nom.acc.sg. Eng: father of God մարգարէինմարգարէ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prophet Դաւթի՝prop. զիզի: conj. Eng: that ասէ.ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say «Լաւլաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: good էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be սակաւիկսակաւիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: little ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what արդարոյն,արդար: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: just քանքան: conj./prep. Eng: than զբազումբազում: adj.acc.sg. Eng: many մեծութիւնմեծութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: greatness մեղաւորաց».մեղաւոր: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: sinful նոյնպէսնոյնպէս: adv. Eng: the same way եւեւ: conj. Eng: and որդւոյորդի: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: son նորիննոյն: pron.gen.sg. Eng: same Սաղոմոնի,prop. արդարոյնարդար: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: just ասէ՝ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say «Ամենայնամենայն: pron.acc.sg. Eng: all աշխարհաշխարհ: noun.nom.acc.sg. Eng: world լիլի: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: full էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be ընչիւք,ինչ (գոյք): noun.ins.pl. Eng: thing իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and ամբարշտինամբարիշտ: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: wicked եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not դանգդանգ: noun.nom.acc.sg. Eng: small coin մի».մի (մէկ): num. Eng: one եւեւ: conj. Eng: and դարձեալ՝դառնալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: turn դարձեալ՝դարձեալ: adv. Eng: again լաւլաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: good էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be ասէ՝ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say «Բանջարօքբանջար: noun.ins.pl. Eng: vegetable կերակրիլկերակրել: verb.inf.nom.acc.loc.pass. Eng: feed հանդերձհանդերձ: post./noun.nom.acc.loc.sg. Eng: together/clothes արդարութեամբ,արդարութիւն: noun.ins.sg. Eng: justice քանքան: conj./prep. Eng: than մեծամեծմեծամեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great զենլեօքզենուլ: verb.pot.ins.pl. Eng: sacrifice անիրաւութեամբ»։անիրաւութիւն: noun.ins.sg. Eng: injustice Եւեւ: conj. Eng: and յիրաւիիրաւ: noun.loc.sg. Eng: right, certainly էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be այս,այս (սա): pron.nom.acc.sg. Eng: this զիզի: conj. Eng: that որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which յիրաւացիիրաւացի: adj.acc.sg. Eng: justified եւեւ: conj. Eng: and յարդարարդար: adj.acc.loc.sg. Eng: just ընչիցինչ (գոյք): noun.gen.dat.abl.pl. Eng: thing իւրեանցիւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her կերակրին,կերակրել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: feed ոչոչ: part. Eng: not ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what կրենկրել: verb.pres.3per.pl. Eng: bear պատիժնպատիժ: noun.nom.acc.loc.sg.def. Eng: punishment յԱստուծոյ,աստուած: noun.abl.sg. Eng: God իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and այնք,այն: pron.nom.pl. Eng: that որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which իի: prep. Eng: in, at, to, from զրկանացզրկանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: deprivation կամկամ: conj. Eng: or իի: prep. Eng: in, at, to, from գողութենէգողութիւն: noun.abl.sg. Eng: robbery եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from յափշտակութենէյափշտակութիւն: noun.ins.sg. Eng: steal լնունլնուլ: verb.pres.3per.pl. Eng: fill զսեղանսսեղան: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: table իւրեանց,իւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her զամենայն,ամենայն: pron.acc.sg. Eng: all զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which առատապէսառատապէս: adv. Eng: generously վայելենվայելել: verb.pres.3per.pl. Eng: enjoy յայլոցայլ: pron.abl.pl. Eng: other/but իրաց,իր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: thing տոկոսեօքտոկոս: noun.ins.pl. Eng: percentage ունինունել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: have, take հատուցանելհատուցանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: compensate իի: prep. Eng: in, at, to, from դատաստանինդատաստան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: judgment աւուր:օր: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: day

Եւ անմիտներէն եւ մարմնասէրներէն մէկը զրկողներուն եւ ամբարիշտներուն շատ ստացուածքները, եւ իրաւամբ եւ արդարութեամբ ստացողներուն ալ ընչից սակաւութիւնը տեսնելով, թող մեր խօսքին վրայ չխնդայ, հապա տող այն մարդը լսէ Դաւիթ Աստուածահայր մարգարէին որ կ’ըսէ, Աղէկ է արդարին քիչ բանը՝ քան թէ մեղաւորներուն շատ հարստութիւնը։ Նոյնպէս ալ անոր որդւոյն Սողոմոն իմաստունին որ կ’ըսէ, Ամէն աշխարհ ստացուածքով լեցուն է արդարին համար, իսկ ամբարիշտը ստակ մըն ալ չունի։ Եւ դարձեալ աղէկ է կ’ըսէ հանդարտութեամբ բանջարով ապրիլ, քան թէ անիրաւաբար շէն կերակուրներով։ Յիրաւի է այս բանը ինչու որ՝ անոնք որ իրենց արդար ստացուածքներէն կը կերակրին, Աստուծմէ բնաւ պատիժ չեն կրեր։ Իսկ այն մարդիկը որոնք գողութենէն յափշտակութենէն եւ զրկանքներէ իրենց սեղանը կը լեցնեն, ուրիշի հարստութեամբը առատապէս վայելածնին շահովը պիտի հատուցանեն դատաստանին օրը։

And let no foolish or misguided people, seeing the many things the oppressors and wicked have and the little which others receive by lawful means, mock our words. Rather let them heed the words of the prophet David, forefather of God, who says: “Better is the little that the righteous has, than the abundance of the many wicked.” And in the same way his son Solomon says: “For the just, the world is full of things, and for the wicked there is not a penny.” And again, he says: “Better is a dinner of herbs where love is than a fatted ox and hatred with it.” And this is just, for those who from their lawful and just possessions are fed shall not bear any punishment from God, and those who by oppression or by theft fill their tables, and enjoy in abundance the things of others, will have to repay them with interest on the day of judgment.

Մի՛մի: part.neg. Eng: not եւեւ: conj. Eng: and զպահսպահք: noun.acc.pl. Eng: fast հաւատոյհաւատք: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: belief լուծանէքլուծանել: verb.pres.2per.pl. Eng: destroy, dissolve իի: prep. Eng: in, at, to, from ձուկնձուկն: noun.nom.acc.sg. Eng: fish եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from գինիգինի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: wine իշխանաբար,իշխանաբար: adv. Eng: princely զիզի: conj. Eng: that մի՛մի: part.neg. Eng: not ընդընդ: prep. Eng: with, during, for անժուժկալսնանժուժկալ: adj.acc.loc.pl.def. Eng: intemperate դատիցիք:դատել: verb.cond.2per.pl.pass. Eng: judge

Հաւատով պահքը գինիով եւ ձուկով մի՛ աւրէք իշխանանբար, որ չըլլայ թէ անհամբերներուն հետ դատուիք։

Do not imperiously break the fast of faith of fish and wine so that you may not be judged among the intemperate.

Դարձեալդարձեալ: adv. Eng: again եւեւ: conj. Eng: and զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this ասեմք,ասել: verb.pres.1per.pl. Eng: say զիզի: conj. Eng: that ստութիւնստութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: falsehood եւեւ: conj. Eng: and խաբէութիւնն,խաբէութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: deceit զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which Քրիստոսprop. հրամայեաց,հրամայել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: order թէթէ: conj. Eng: that իի: prep. Eng: in, at, to, from չարէնչար: adj.abl.sg.def. Eng: evil է՝լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from սատանայէ,սատանայ: noun.abl.sg. Eng: Satan թէպէտթէպէտ: conj. Eng: although եւեւ: conj. Eng: and ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all մարդոյմարդ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: man վնասակարվնասակար: adj.nom.acc.sg. Eng: harmful է,լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be բայցբայց: conj. Eng: but առաւելառաւել: adv. Eng: more մեծամեծացմեծամեծ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: great եւեւ: conj. Eng: and իշխանաց,իշխան: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: prince զիզի: conj. Eng: that փոքրն,փոքր: adj.nom.acc.sg.def. Eng: little վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of զիզի: conj. Eng: that անզօրանզօր: adj.nom.acc.sg. Eng: weak է,լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be ջանայջանալ: verb.pres.3per.sg. Eng: try ստութեամբնստութիւն: noun.ins.sg. Eng: falsehood զբանբան: noun.acc.sg. Eng: word իւրիւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her հաստատելհաստատել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: establish եւեւ: conj. Eng: and հաւատալիհաւատալ: verb.pot.nom.acc.loc.sg. Eng: believe առնել,առնել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: make իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and մեծն,մեծ: adj.nom.acc.sg.def. Eng: great քանզիքանզի: conj. Eng: for իի: prep. Eng: in, at, to, from ձեռսձեռն: noun.acc.loc.pl. Eng: hand իւրիւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be առնելն,առնել: verb.inf.nom.acc.def. Eng: make զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which կամիցի,կամել: verb.cond.3per.sg.med. Eng: want իշխանաբար,իշխանաբար: adv. Eng: princely յորժամյորժամ: conj. Eng: when զիրաւունսնիրաւունք: noun.acc.pl.def. Eng: right արհամարհիցէ:արհամարհել: verb.cond.3per.sg. Eng: disdain

Դարձեալ այս ալ կ’ըսենք թէ՝ ստութիւնը ու խաբէութիւնը զորն որ Քրիստոս հրամայեց թէ չար սատանայէն է, թէպէտ ամէն մարդու վնասակար է, բայց առաւել մեծերուն եւ իշխաններուն, ինչու որ փոքրը անզօր ըլլալու համար, իր խօսքը ստութեամբ հաստատելու, եւ հաւատալի ընելու կը ջանայ։ Իսկ մեծին իր ձեռքն է ուզածը ընելը, երբոր իրաւունքը անտես ընէ։

Again we say this concerning the falsehood and deceit about which Christ taught, that whatever is evil is from Satan, and although it is harmful to all men, it is more so for the great and powerful. The little people are powerless. They try to establish his word by falsehood and make it believable; and the great have in their hands the ability to do what they want imperiously, while despising the laws.

Դարձեալ՝դարձեալ: adv. Eng: again ռամիկռամիկ: noun.nom.acc.sg. Eng: mob մարդոյ,մարդ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: man եթէեթէ: conj. Eng: that, if ստութիւնստութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: falsehood ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what խօսիխօսել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: speak եւեւ: conj. Eng: and թէթէ: conj. Eng: that այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what վատթարվատթար: adj.nom.acc.sg. Eng: bad իրսիր: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: thing գործէ,գործել: verb.pres.3per.sg. Eng: work ոչոչ: part. Eng: not լինիլինել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: be այնքանայնքան: adj.nom.acc.sg. Eng: that much յայտնի,յայտնի: adj.nom.acc.sg. Eng: revealed, known եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not հրապարականախատհրապարականախատ: adj.nom.acc.sg. Eng: humiliate լինիցի,լինել: verb.cond.3per.sg.med. Eng: be իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and զմեծինմեծ: adj.gen.sg.def. Eng: great եւեւ: conj. Eng: and զփոքրփոքր: adj.acc.sg. Eng: little միմի: num. Eng: one սխալանքնսխալանք: noun.nom.acc.sg. Eng: error իի: prep. Eng: in, at, to, from հայհոյութիւնհայհոյութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: curse եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from թշնամանսթշնամանք: noun.acc.loc.pl. Eng: hostility բարձրացուցանենբարձրացուցանել: verb.pres.3per.pl. Eng: raise մերձաւորքմերձաւոր: adj.nom.pl. Eng: near եւեւ: conj. Eng: and հեռաւորք,հեռաւոր: adj.nom.pl. Eng: distant այլեւայլեւ: adv. Eng: also սիրողքն սիրել: verb.prpt.nom.pl. Eng: love չարի՝չար: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: evil օրինակօրինակ: noun.nom.acc.sg. Eng: example չարութեանչարութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: evil առնունառնուլ: verb.pres.3per.pl. Eng: take զառզառ: prep. Eng: toward, nearby իի: prep. Eng: in, at, to, from մեծամեծացմեծամեծ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: great եղեալլինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be պատուիրանազանցութիւնսպատուիրանազանցութիւն: noun.acc.loc.pl. Eng: transgression of the commandments ինչ:ինչ: pron.nom.acc.sg. Eng: what Վասնվասն: prep. Eng: about/because of որոյ,որ: pron.gen.sg. Eng: who, which աղաչեմ,աղաչել: verb.pres.1per.sg. Eng: pray for մի՛մի: part.neg. Eng: not եղիցիլինել: verb.sbjv.3per.sg.med. Eng: be առառ: prep. Eng: toward, nearby ձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) բանբան: noun.nom.acc.sg. Eng: word խաբէութեանխաբէութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: deceit եւեւ: conj. Eng: and ստութեան,ստութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: falsehood մի՛մի: part.neg. Eng: not առառ: prep. Eng: toward, nearby ձերձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) հնազանդեալսնհնազանդել: verb.pfv.acc.loc.pl.def. Eng: obey եւեւ: conj. Eng: and մի՛մի: part.neg. Eng: not առառ: prep. Eng: toward, nearby արտաքինսն,արտաքին: adj.acc.loc.pl.def. Eng: outer այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but որոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which խոստանայքխոստանալ: verb.pres.2per.pl.poss2. Eng: promise բանիւբան: noun.ins.sg. Eng: word զբարիս,բարի: adj.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: good զնոյննոյն: pron.acc.sg. Eng: same եւեւ: conj. Eng: and գործովգործ: noun.ins.sg. Eng: work կատարեցէք,կատարել: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: complete, carry out զիզի: conj. Eng: that այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be հաճոյհաճոյ: adj.nom.acc.sg. Eng: pleasure առաջիառաջի: prep. Eng: before Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God եւեւ: conj. Eng: and մարդկանմարդ: noun.gen.dat.loc.pl. Eng: man եւեւ: conj. Eng: and գովութեանգովութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: praise պատճառպատճառ: noun.nom.acc.sg. Eng: cause, pretend ձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) յամենայնամենայն: pron.loc.sg. Eng: all բերանոյ:բերան: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: mouth

Դարձեալ ռամիկ մարդը թէ որ սուտ բան մը կը խօսի, կամ թէ որ եւ իցէ գէշ բան մը կը գործէ, այնքան յայտնի չըլլար, եւ ո՛չ ալ հրապարակաւ կը նախատուի։ Իսկ մեծին պզտիկ պակասութիւնը հեռաւորները եւ մերձաւորները հայհոյելուն եւ նախատելուն համար կը բարձրացնեն. այլ եւ չարասէրները չարութեան օրինակ կ’առնեն մեծերուն քանի մը պատուիրանազանցութիւնը։ Վասն որոյ կ’աղաչեմ ձեզի որ խաբէութեան եւ ստութեան խօսք չընէք. ոչ ձեզի հնազանդողներուն եւ ոչ դուրսիններուն։ Հապա որու որ խօսքով բարութիւններ կը խոստանաք, նոյնը գործքով կատարեցէ՛ք. վասն զի Աստուծոյ եւ մարդկան առջեւը հաճելի բանը այս է, եւ նաեւ ամէն բերնէ ալ գովութեան պատճառ է։

Moreover, if the vulgar man speaks any falsehood or does any evil thing, it is not so noticeable and will not be publicly disdained. However, those near and far raise the smallest fault of a great man to blasphemy and enmity, and the lovers of evil take any transgression committed by the great as an example of evil. Therefore, I ask, let there not be in your words deceit and falsehood to those who are obedient to you or to those outside; to those you promise good by your word, do the same in deed, for that is pleasing before God and man and is reason for all to praise you.

Նաեւնաեւ: conj. Eng: also զզինուորացզինուոր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: soldier ձերոցձեր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: your (pl.) եւեւ: conj. Eng: and զամենեցուն,ամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which ծառայեննծառայել: verb.pres.3per.pl.def. Eng: serve ձեզ,դուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) զսահմանեալսահմանել: verb.pfv.acc.sg. Eng: define, limit հռոգսնհռոգ: noun.acc.loc.pl.def. Eng: stipend մի՛մի: part.neg. Eng: not պակասեցուցանէք,պակասեցուցանել: verb.pres.2per.pl. Eng: reduce զիզի: conj. Eng: that զրկանքզրկանք: noun.nom.pl. Eng: deprivation մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and անիրաւութիւն.անիրաւութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: injustice քանզիքանզի: conj. Eng: for որպէսորպէս: adv. Eng: as նոքանա: pron.nom.pl. Eng: s/he, they պարտականպարտական: adj.nom.acc.sg. Eng: obliged ենլինել: verb.pres.3per.pl. Eng: be վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of պարգեւացն,պարգեւ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: gift որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which իի: prep. Eng: in, at, to, from ձէնջ,դուք: pron.abl.pl. Eng: you (pl) զարիւնսարիւն: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: blood իւրեանցիւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her հեղուլհեղուլ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: pour, flow վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of ձեր,ձեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (pl.) նոյնպէսնոյնպէս: adv. Eng: the same way եւեւ: conj. Eng: and դուքդուք: pron.nom.pl. Eng: you (pl) պարտիքպարտիք: noun.nom.pl. Eng: debt զխոստացեալխոստանալ: verb.pfv.acc.sg. Eng: promise թոշակսնթոշակ: noun.acc.loc.pl.def. Eng: pension նոցիննոյն: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: same հատուցանելհատուցանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: compensate անթերի:անթերի: adj.nom.acc.sg. Eng: faultless Եւեւ: conj. Eng: and մի՛մի: part.neg. Eng: not ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what բռնութեամբբռնութիւն: noun.ins.sg. Eng: violence առաւել,առաւել: adv. Eng: more քանքան: conj./prep. Eng: than զչափն,չափ: noun.acc.sg.def. Eng: measure գնայքգնալ: verb.pres.2per.pl. Eng: go առառ: prep. Eng: toward, nearby նոսա,նա: pron.acc.loc.pl. Eng: s/he, they զիզի: conj. Eng: that միմի: num./part.neg. Eng: one/not յերկիւղէերկիւղ: noun.abl.sg. Eng: fear կողոպտելոյկողոպտել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: steal եւեւ: conj. Eng: and բանդբան: noun.nom.acc.sg.poss2. Eng: word եւեւ: conj. Eng: and պատուհասպատուհաս: noun.nom.acc.sg. Eng: punishment կրելոյկրել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: bear իի: prep. Eng: in, at, to, from ձէնջդուք: pron.abl.pl. Eng: you (pl) անիրաւաբար՝անիրաւաբար: adv. Eng: unjustly գաղտնիգաղտնի: adj.nom.acc.sg. Eng: secret փախչինփախչել: verb.pres.3per.sg.med.def. Eng: flee եւեւ: conj. Eng: and ուրացողքուրանալ: verb.prpt.nom.pl. Eng: renounce լինինլինել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: be երդմանցն,երդումն: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: vow որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which առառ: prep. Eng: toward, nearby ձեզ,դուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) եւեւ: conj. Eng: and երկուերկու: num. Eng: two կողմանցդկողմն: noun.gen.dat.abl.pl.poss2. Eng: side լինիցինլինել: verb.cond.3per.pl.med. Eng: be մեղք՝մեղք: noun.nom.acc.sg. Eng: sin նոցանա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they եւեւ: conj. Eng: and ձեզ:դուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl.) Այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but եթէեթէ: conj. Eng: that, if հաւանիքհաւանել: verb.pres.2per.pl.med./neg.imp.pl. Eng: approve խորհրդակցութեանխորհրդակցութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: consultation մերոյմեր: pron.adj.gen.sg. Eng: our եւեւ: conj. Eng: and խրատու,խրատ: noun.gen.dat.loc.ins.sg. Eng: advice զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this սահմանսահման: noun.nom.acc.sg. Eng: border, limit դիքդնել: verb.imp.pl. Eng: put ամենեցուն,ամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which ծառայեննծառայել: verb.pres.3per.pl.def. Eng: serve ձեզ,դուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) զիզի: conj. Eng: that որչափորչափ: adv. Eng: how much կամքկամք: noun.nom.pl. Eng: will լինինլինել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: be մարդոյմարդ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: man կալկալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: stand իի: prep. Eng: in, at, to, from ծառայութեանծառայութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: service ձերում՝ձեր: pron.adj.dat.loc.sg. Eng: your (pl.) հաւատարմութեամբհաւատարմութիւն: noun.ins.sg. Eng: trustworthy ծառայեսցենծառայել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: serve ձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) եւեւ: conj. Eng: and առանցառանց: prep. Eng: without նենգութեան,նենգութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: deceit եւեւ: conj. Eng: and որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ոքոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain յօժարիյօժարել: verb.cond.3per.sg.med. Eng: be willing ելանելելանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: go out իի: prep. Eng: in, at, to, from ծառայութենէծառայութիւն: noun.abl.sg. Eng: service ձերմէ,ձեր: pron.adj.abl.sg. Eng: your (pl.) յայտնիյայտնի: adj.nom.acc.sg. Eng: revealed, known հրամանհրաման: noun.nom.acc.sg. Eng: order խնդրեսցէխնդրել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: ask իի: prep. Eng: in, at, to, from ձէնջդուք: pron.abl.pl. Eng: you (pl) առանցառանց: prep. Eng: without երկեղի,երկիւղ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng; fear եւեւ: conj. Eng: and դուքդուք: pron.nom.pl. Eng: you (pl) միմի: num./part.neg. Eng: one/not սաստիւսաստ: noun.ins.sg. Eng: scold եւեւ: conj. Eng: and բռնութեամբբռնութիւն: noun.ins.sg. Eng: violence լինիքլինել: verb.pres.2per.pl.med./neg.imp.pl. Eng: be արգելօղ,արգելուլ: verb.prpt.nom.acc.sg. Eng: prohibit բայցբայց: conj. Eng: but եթէեթէ: conj. Eng: that, if սիրովսէր: noun.ins.sg. Eng: love եւեւ: conj. Eng: and իւրովիւր: pron.adj.ins.sg. Eng: his/her կամաւ:կամաւ: adv. Eng: willingly Զայն,այն: pron.acc.sg. Eng: that որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ոչոչ: part. Eng: not կամիքկամել: verb.pres.2per.pl.med./neg.imp.pl. Eng: want դուքդուք: pron.nom.pl. Eng: you (pl) գնալգնալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: go իի: prep. Eng: in, at, to, from ձէնջ,դուք: pron.abl.pl. Eng: you (pl) եւեւ: conj. Eng: and այլոցն՝այլ: pron.gen.dat.pl.def. Eng: other/but քաղցրութեամբքաղցրութիւն: noun.ins.sg. Eng: sweetness տուքտալ: verb.imp.pl. Eng: give հրաման,հրաման: noun.nom.acc.sg. Eng: order եւեւ: conj. Eng: and եթէեթէ: conj. Eng: that, if ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what պարտիցէք՝պարտել: verb.cond.2per.pl. Eng: vanquish հատուցէքհատուցանել: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: compensate նոցա:նա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they Եւեւ: conj. Eng: and յորժամյորժամ: conj. Eng: when այսպիսիայսպիսի: adj.nom.acc.sg. Eng: such իրաւունքիրաւունք: noun.nom.acc.sg. Eng: right տեսանենտեսանել: verb.pres.3per.pl. Eng: see իի: prep. Eng: in, at, to, from ձէնջդուք: pron.abl.pl. Eng: you (pl) լեալ,լինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be կամկամ: conj. Eng: or ոչոչ: part. Eng: not գնանգնալ: verb.pres.3per.pl. Eng: go բնաւ,բնաւ: adj.nom.acc.sg./adv. Eng: at all եւեւ: conj. Eng: and կամկամ: conj. Eng: or թէթէ: conj. Eng: that գնան՝գնալ: verb.pres.3per.pl. Eng: go փութովփոյթ: noun.ins.sg. Eng: care դարձեալդարձեալ: adv. Eng: again առառ: prep. Eng: toward, nearby ձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) դառնանդառնալ: verb.pres.3per.pl. Eng: turn եւեւ: conj. Eng: and ազատէքազատել: verb.imp.pl. Eng: release, save զնոսանա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they եւեւ: conj. Eng: and զձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) իի: prep. Eng: in, at, to, from խղճէխիղճ: noun.abl.sg. Eng: conscience երդմնազանցութեանն,երդմնազանցութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: perjury եւեւ: conj. Eng: and լինիլինել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: be այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great վարձուցվարձ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: salary, rent պատճառպատճառ: noun.nom.acc.sg. Eng: cause, pretend ձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) յԱստուծոյ:աստուած: noun.abl.sg. Eng: God

Նաեւ ձեր զինուորներուն եւ ամենուն որոնք որ ձեզի կը ծառայեն, ձեր սահմանաց թոշակը մի՛ պակսեցնէք. վասն զի այն մեծ անիրաւութիւն եւ զրկանք է։ Որովհետեւ ինչպէս որ անոնք ձեր տուած պարգեւներուն համար պարտական են իրենց արիւնը ձեզի համար թափելու. անանկ ալ դուք պարտական էք ձեր խոստացած թոշակը կատարելապէս հատուցանելու։ Եւ չափէն աւելի անոնց վրայ բռնութիւն մի՛ բանեցնէք, որ չըլլայ թէ ձեզմէ անիրաւաբար բանտ եւ պատուհաս կրելու վախէն գաղտնի փախչին, ու ձեզի տուած երդմանցը ուրացող ըլլան, եւ երկու կողմն ալ թէ ձեզի եւ թէ անոնց մեղք ըլլայ։ Հապա թէ որ մեր խօսքին եւ մեր խրատին կը հաւնիք, այս կանոնքը դրէ՛ք ամենուն, որոնք որ ձեզի կը ծառայեն. Որչափ կամք ունին ձեր ծառայութեանը մէջ կենալու, ձեզի հաւատարմութեամբ ծառայեն եւ առանց նենգութեան, եւ ո՛վ որ ձեր ծառայութենէն ելլել ուզէ, ձեզմէ յայտնի հրաման թող առնէ առանց վախի. Եւ դուք ալ որու որ երթալը էք ուզեր՝ սատիւ, եւ բռնութեամբ անոնց արգելք մի՛ ըլլաք, հապա՝ սիրով եւ իր կամքովը եւ ուրիշներուն ալ քաղցրութեամբ հրամահ տուէ՛ք եւ թէ որ պարտք մը ունիք հատուցէք անոնց։ Ու երբոր անոնք ձեր քովը անանկ արդարութիւն տեսնան, կամ չեն երթար եւ կամ թէ երթան շուտով նորէն ձեր քովը կը դառնան, ու երդմնազանցութեան խղճէն անոնք եւ ձեզ կ’ազատէք, ու այն ձեզի Աստուծմէ մեծ վարձուց պատճառ կ’ըլլայ։

As for your soldiers and all those who serve you, do not reduce their designated salary, which would be a great deprivation and injustice. As they are obliged to spill their blood for your sake, so they should expect to receive the wages promised them without fail. And do not act with excessive severity toward them, lest they flee secretly or renounce their vows of allegiance out of fear of robbery or imprisonment or unjust punishment from you, and cause sin on both sides, yours and theirs. And if you approve of our counsel, establish this as a rule for everyone who serves you. For if a man desires to stay in your service, he will serve you with loyalty and without deceit. However, let whoever wants to quit your service, ask openly and without fear for permission from you; do not forbid it with scolding and violence, but respond persuasively to him whom you would prefer to stay; and to others give permission with kindness and pay whatever is due them. And when they see these considerations coming from you, they will change their minds and stay or, if they go, will quickly return to you. You will free them and yourselves from the guilt of breaking the vow, and that will be the cause of great reward for you from God.

Դարձեալ,դարձեալ: adv. Eng: again մի՛մի: num./part.neg. Eng: one/not եղիցիլինել: verb.sbjv.3per.sg.med. Eng: be ձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) յօժարութեամբյօժարութիւն: noun.ins.sg. Eng: willingness դիմելդիմել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: apply երդմունսերդումն: noun.acc.loc.pl. Eng: vow յանունանուն: noun.acc.sg. Eng: name Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God եւեւ: conj. Eng: and յաւետարաննաւետարան: noun.acc.loc.sg.def. Eng: gospel սուրբսուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: holy եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from խաչ՝խաչ: noun.nom.acc.sg. Eng: cross առանցառանց: prep. Eng: without մեծագոյնմեծագոյն: adj.nom.acc.sg. Eng: great հարկի,հարկ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: tax, obligations քանզիքանզի: conj. Eng: for Քրիստոսprop. հրամայէհրամայել: verb.pres.3per.sg. Eng: order յաւետարանին,աւետարան: noun.loc.sg.def. Eng: gospel ուրուր: adv. Eng: where երդումններդումն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: vow լինի,լինել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: be թէ՝թէ: conj. Eng: that «Ամենեւինամենեւին: adv. Eng: totally, at all մի՛մի: part.neg. Eng: not երդնուցուսերդնուլ: verb.cond.2per.sg. Eng: swear ոչոչ: part. Eng: not միայնմիայն: adj.nom.acc.sg. Eng: only յարարիչն,արարիչ: noun.acc.sg.def. Eng: creator այլեւայլեւ: adv. Eng: also ոչոչ: part. Eng: not յարարածս,առնել: verb.res.acc.loc.pl. Eng: make ոչոչ: part. Eng: not յերկինսերկինք: noun.acc.loc.pl. Eng: heaven եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not իի: prep. Eng: in, at, to, from յերկիրերկիր: noun.acc.sg. Eng: earth, land եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not իի: prep. Eng: in, at, to, from գլուխգլուխ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: head քո»,դու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but այնպէսայնպէս: adv. Eng: this way ցուցէքցուցանել: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: show ամենեցունամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all զձեզդուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) ճշմարտախօսճշմարտախօս: noun.nom.acc.sg. Eng: true-speaking լինել,լինել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: be մինչմինչ: conj. Eng: while զիզի: conj. Eng: that լոկլոկ: adj.nom.acc.sg. Eng: only բանիցբան: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: word ձերոց,ձեր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: your (pl.) որպէսորպէս: adv. Eng: as երդման,երդումն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: vow հաւատասցենհաւատալ: verb.sbjv.3per.pl. Eng: believe մարդիկ:մարդ: noun.nom.acc.sg. Eng: man Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and եթէեթէ: conj. Eng: that, if ծանրագոյնծանրագոյն: adj.nom.acc.sg. Eng: heavy ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what հարկհարկ: noun.nom.acc.sg. Eng: tax, obligations լինիցիլինել: verb.cond.3per.sg.med. Eng: be երդնլոյ,երդնուլ: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: swear միմի: num./part.neg. Eng: one/not ոքոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain մեղիցէմեղանչել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: sin զանթողլիանթողլի: adj.acc.sg. Eng: unpardonable յանցանսն՝յանցանք: noun.acc.loc.pl.def. Eng: transgression ուրանալովուրանալ: verb.inf.ins. Eng: renounce զերդմունսներդումն: noun.acc.pl.def. Eng: vow եւեւ: conj. Eng: and երդմնազանցերդմնազանց: adj.nom.acc.sg. Eng: perjurer լինելով,լինել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: be զիզի: conj. Eng: that առաւելառաւել: adv. Eng: more չարչար: adj.nom.acc.sg. Eng: evil էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be ուրացութիւնն,ուրացութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: renunciation որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which յերդմունսներդումն: noun.acc.loc.pl.def. Eng: vow է,լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be քանքան: conj./prep. Eng: than զայն,այն: pron.acc.sg. Eng: that որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which յերկիւղէերկիւղ: noun.abl.sg. Eng: fear մահումահ: noun.gen.dat.loc.ins.sg. Eng: death առաջիառաջի: prep. Eng: before անհաւատիցանհաւատ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: unbelieving ուրանան,ուրանալ: verb.pres.3per.pl. Eng: renounce քանզիքանզի: conj. Eng: for այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be բռնութենէբռնութիւն: noun.abl.sg. Eng: violence էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be եւեւ: conj. Eng: and յերկիւղէերկիւղ: noun.abl.sg. Eng: fear տանջանացտանջանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: torture եւեւ: conj. Eng: and մահու,մահ: noun.gen.dat.loc.ins.sg. Eng: death եւեւ: conj. Eng: and այս՝այս (սա): pron.nom.acc.sg. Eng: this կամաւորութեամբկամաւորութիւն: noun.ins.sg. Eng: willingness եւեւ: conj. Eng: and վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of սակաւսակաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: few ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what կորստականկորստական: adj.nom.acc.sg. Eng: destructive շահի,շահ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: profit եւեւ: conj. Eng: and էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be զանազանութիւնզանազանութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: variety սոցա,սա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: this one որպէսորպէս: adv. Eng: as կամաւկամաւ: adv. Eng: willingly մեղքնմեղք: noun.nom.acc.sg.def. Eng: sin եւեւ: conj. Eng: and ակամայ:ակամայ: adv./adj.nom.acc.sg. Eng: unwilling

Դարձեալ չըլլայ որ կամքով, Աստուծոյ անուանը կամ սուրբ Աւետարանին եւ կամ Խաչին վրայ առանց երեւելի պատճառի մը երդումի դիմէք։ Վասն զի Քրիստոս երդում ըրած Աւետարաննուս մէջը կը հրամայէ թէ՝ Ամենեւին երդում չընես, չէ թէ միայն արարչին վրայ, նաեւ ո՛չ արարածներուն, ո՛չ երկնքի եւ ո՛չ երկրի, եւ ո՛չ ալ քու գլխուդ վրայ, հապա ձեզի ամենուն անանկ ճշմարտախօս ցուցուցէ՛ք, որ ձեր լոկ խօսքերուն երդման պէս մարդիկ հաւատան։ Թէ որ երդում ընելու մէկ մեծ պատճառ մը ըլլայ, ամենեւին մէկը աններելի յանցանքով մեղք չգործէ, երդումները ուրանալով ու երդումը չբռնելով, վասն զի երդումը ուրանալը աւելի չար է, քան թէ զայն որ մահուան վախէն անհաւատից առջին կ’ուրանան։ Որովհետեւ այն մահուան բռնութենէն եւ տանջանքներու վախէն է, եւ այս կամքով եւ քիչ մը կորստական շահու համար է, ու ասոնց մէջ զանազանութիւն կայ, ինչպէս կամաւ ու ակամայ եղած մեղքին մէջ։

Do not call upon God gratuitously, swearing upon His name and upon the Holy Gospel and upon the cross unnecessarily. In the Gospel, Christ commands that even when a vow is requested, you are not to swear, not by the Creator, by creation, heaven, earth, nor upon your head. Rather show yourselves to everyone as truthful, until people accept your simple words as a vow. And if there is a grave reason for making a vow, let no one commit the unforgivable transgression of renouncing it. For the denial of a vow is a greater evil than a renunciation made in fear of death before infidels. The latter is by constraint and in fear of torment and death; and the breaking of a vow is voluntary and for a little loss of profit. Sins are categorized as voluntary and involuntary.

Եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not միայնմիայն: adj.nom.acc.sg. Eng: only առառ: prep. Eng: toward, nearby հաւատակիցհաւատակից: noun.nom.acc.sg. Eng: co-religionist քրիստոնեայսքրիստոնեայ: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: Christian պարտպարտ: adj.nom.acc.sg. Eng: debt, obligation էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be առանցառանց: prep. Eng: without ստութեանստութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: falsehood պահելպահել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: keep զերդմունսն,երդումն: noun.acc.pl.def. Eng: vow այլեւայլեւ: adv. Eng: also առառ: prep. Eng: toward, nearby այլազգիս,այլազգ: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: gentile եւեւ: conj. Eng: and մանաւանդմանաւանդ: conj. Eng: especially առառ: prep. Eng: toward, nearby նոսանա: pron.acc.loc.pl. Eng: s/he, they առաւել,առաւել: adv. Eng: more զիզի: conj. Eng: that մի՛մի: part.neg. Eng: not անուաննանուն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: name Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God եւեւ: conj. Eng: and հաւատոյսհաւատք: noun.gen.dat.abl.sg.poss1. Eng: belief քրիստոնէութեանքրիստոնէութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: Christianity պատճառպատճառ: noun.nom.acc.sg. Eng: cause, pretend լինիքլինել: verb.pres.2per.pl.med./neg.imp.pl. Eng: be հայհոյելոյհայհոյել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: curse իի: prep. Eng: in, at, to, from նոցանէ.նա: pron.abl.pl. Eng: s/he, they զիզի: conj. Eng: that թէթէ: conj. Eng: that կռապաշտկռապաշտ: adj.nom.acc.sg. Eng: idolater թագաւորինթագաւոր: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: king Նաբուգոդոնոսորայ՝prop. երդմնազանցերդմնազանց: adj.nom.acc.sg. Eng: perjurer լինելովլինել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: be հրէիցն,prop. մատնեացմատնել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: betray Աստուածաստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God զքաղաքնքաղաք: noun.acc.sg.def. Eng: city եւեւ: conj. Eng: and զազգնազգ: noun.acc.sg. Eng: nation իի: prep. Eng: in, at, to, from ձեռսձեռն: noun.acc.loc.pl. Eng: hand նորա,նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they քանիքանի: adv. Eng: how many եւսեւս: adv. Eng: again իի: prep. Eng: in, at, to, from նորումնոր: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: new պատուհասէպատուհաս: noun.abl.sg. Eng: punishment Աստուածաստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God զայնոսիկ,այն: pron.acc.pl. Eng: that որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which ատենատել: verb.pres.3per.sg. Eng: hate եւեւ: conj. Eng: and ուրանանուրանալ: verb.pres.3per.pl. Eng: renounce զերդմունսն,երդումն: noun.acc.pl.def. Eng: vow որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which առառ: prep. Eng: toward, nearby նոսա:նա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they Եւեւ: conj. Eng: and մի՛մի: part.neg. Eng: not ոքոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain զայնայն: pron.acc.sg. Eng: that առաջիառաջի: prep. Eng: before դիցէ,դնել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: put եթէեթէ: conj. Eng: that, if վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of զիզի: conj. Eng: that նոքանա: pron.nom.pl. Eng: s/he, they ստենստել: verb.pres.3per.pl. Eng: lie երդմանցն,երդումն: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: vow որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which առառ: prep. Eng: toward, nearby մեզ,մեք: pron.acc.pl. Eng: we պարտպարտ: adj.nom.acc.sg. Eng: debt, obligation է՝լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be զիզի: conj. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and մեքմեք: pron.nom.pl. Eng: we առառ: prep. Eng: toward, nearby նոսանա: pron.acc.loc.pl. Eng: s/he, they զնոյնսնոյն: pron.acc.pl. Eng: same արասցուք,առնել: verb.sbjv.1per.pl. Eng: make այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but չէլինել: verb.pres.3per.sg.neg. Eng: be մերսմեր: pron.adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: our երդումներդումն: noun.nom.acc.sg. Eng: vow եւեւ: conj. Eng: and նոցայննա: pron.gen.dat.abl.pl.def. Eng: s/he, they հաւասարհաւասար: adj.nom.acc.sg. Eng: equal զիզի: conj. Eng: that մերսմեր: pron.adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: our առառ: prep. Eng: toward, nearby ճշմարտութիւննճշմարտութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: truth է,լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be եւեւ: conj. Eng: and նոցայննա: pron.gen.dat.abl.pl.def. Eng: s/he, they ոչոչ: part. Eng: not նոյնպիսի:նոյնպէս: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: same way Վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which եւեւ: conj. Eng: and մեքմեք: pron.nom.pl. Eng: we որպէսորպէս: adv. Eng: as զծառայսծառայ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: servant գիտօղգիտել: verb.prpt.nom.acc.sg. Eng: know կամացկամք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: will տեառնտէր: noun.gen.dat.sg. Eng: Lord իւրոյիւր: pron.adj.gen.sg. Eng: his/her եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not արարօղ՝արարող: verb.prpt.nom.acc.sg. Eng: create բազումբազում: adj.nom.acc.sg. Eng: many ըմպեմքըմպել: verb.pres.1per.pl. Eng: drink գանս,գան: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: beat եւեւ: conj. Eng: and նոքանա: pron.nom.pl. Eng: s/he, they որպէսորպէս: adv. Eng: as զտգէտս՝տգէտ: adj.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: ignorant սակաւս:սակաւ: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: few

Եւ չէ թէ միայն հաւատակից քրիստոնեաներուն առջեւը պարտ է երդումը առանց ստութեան պահել, հապա այլազգիներուն ալ առջեւը, եւ մանաւանդ առաւել անոնց առջեւը որ Աստուծոյ անուանը եւ քրիստոնէութեան հաւատքին անոնցմէ հայհոյելու պատճառ ըլլանք։ Քանզի թէ որ հրէայք կռապաշտ Նաբուգոդոնոսոր թագաւորին երդմնազանց ըլլալով, Աստուած ալ անոնց քաղաքը ու ազգը անոր ձեռքը մատնեց։ Որչա՞փ եւս առաւել հիմա Աստուած կը պատուհասէ անոնք, որոնք կը ստեն եւ կ’ուրանան անոնց ըրած երդումնին։ Չըլլայ թէ մէկը այս առաջնիս դնէ, թէ որովհետեւ մեզի անոնք սուտ երդում կ’ընեն, պէտք է որ մենք ալ անոնց ընենք։ Բայց մեր ըրած երդումը անոնց ըրած երդմանը հաւասաար չէ, որովհետեւ մերը ճշմարտութեան վրայ երդմննալ է. իսկ անոնցը այնպէս չէ։ Վասն որոյ մենք ալ իր տիրոջը կամքը գիտցող ու չընող ծառաներու պէս շատ ծեծ կ’ուտենք, անոնք տգէտներու պէս քիչ։

It is necessary keep vows not only to believing Christians, but also to strangers; indeed, especially to them, lest you give them cause to blaspheme the name of God and the Christian faith. If God betrayed the city and the nation to Nebuchadnezzar’s hand because the Jews broke their vows to this pagan king, how much more will He in our day punish those who lie and break their vows to others? And let no one advance the idea that since they falsify their vows to us, we should do the same to them. Our vow is not equivalent to theirs, for ours is lodged in truth and theirs is not; therefore, we are like the servant who, knowing the will of his master and not acting, will suffer many beatings, but they who fail to act because they do not know will suffer few.

Դարձեալդարձեալ: adv. Eng: again աղաչեմք,աղաչել: verb.pres.1per.pl. Eng: pray for մի՛մի: part.neg. Eng: not առառ: prep. Eng: toward, nearby բարկութիւնբարկութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: anger շարժելովշարժել: verb.inf.ins. Eng: move եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not ուղղադատուղղադատ: adj.nom.acc.sg. Eng: judging justly իրաւամբք,իրաւունք: noun.ins.pl. Eng: right կամկամ: conj. Eng: or խրատխրատ: noun.nom.acc.sg. Eng: advice ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what առնէքառնուլ: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: take մարդոյմարդ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: man կամկամ: conj. Eng: or մահումահ: noun.gen.dat.loc.ins.sg. Eng: death վճիռվճիռ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: decision տայցէք,տալ: verb.cond.2per.pl. Eng: give քանզիքանզի: conj. Eng: for նորնոր: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: new օրէնքսօրէնք: noun.acc.loc.pl. Eng: law ոչոչ: part. Eng: not հրամայենհրամայել: verb.pres.3per.pl. Eng: order զայսոսիկ,այս (սա): pron.acc.pl. Eng: this եւեւ: conj. Eng: and հինհին: adj.nom.acc.sg. Eng: old օրէնքնօրէնք: noun.nom.acc.sg.def. Eng: law թէպէտթէպէտ: conj. Eng: although եւեւ: conj. Eng: and հրամայեն,հրամայել: verb.pres.3per.pl. Eng: order բայցբայց: conj. Eng: but ոչոչ: part. Eng: not վայրապար,վայրապար: adv. Eng: violent այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but ըստըստ: prep. Eng: according to յանցանացնյանցանք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: transgression արժանաւորութեանարժանաւորութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: worthiness զիւրաքանչիւրսնիւրաքանչիւր: noun.acc.pl.def. Eng: each դատելդատել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: judge իի: prep. Eng: in, at, to, from խրատխրատ: noun.nom.acc.sg. Eng: advice եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from մահ:մահ: noun.nom.acc.sg. Eng: death Վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which եւեւ: conj. Eng: and դուք,դուք: pron.nom.pl. Eng: you (pl) որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which յիշխանութեանդիշխանութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.poss2. Eng: power, authority էք,լինել: verb.pres.2per.pl. Eng: be թէպէտթէպէտ: conj. Eng: although եւեւ: conj. Eng: and զնորնոր: adj.acc.sg. Eng: new օրէնքսօրէնք: noun.acc.loc.pl. Eng: law անկարելիանկարելի: adj.nom.acc.sg. Eng: impossible ասէքասել: verb.pres.2per.pl. Eng: say պահել,պահել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: keep զհինհին: adj.acc.sg. Eng: old օրինացնօրէնք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: law հրամանս,հրաման: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: order որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of այսպիսիայսպիսի: adj.nom.acc.sg. Eng: such իրացիր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: thing է,լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be կատարեցէք:կատարել: verb.imp.pl. Eng: complete Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and եթէեթէ: conj. Eng: that, if առանցառանց: prep. Eng: without օրինացօրէնք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: law դատիքդատել: verb.pres.2per.pl. Eng: judge զմարդիկմարդ: noun.acc.sg. Eng: man անիրաւաբարանիրաւաբար: adv. Eng: unjustly իի: prep. Eng: in, at, to, from սպանումնսպանումն: noun.nom.acc.sg. Eng: killing եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from խրատ,խրատ: noun.nom.acc.sg. Eng: advice գիտասջիքգիտել: verb.sbjv.2per.pl. Eng: know հաստատուն,հաստատուն: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: firm զիզի: conj. Eng: that խնդրելոցխնդրել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: ask էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from ձէնջդուք: pron.abl.pl. Eng: you (pl) Աստուածաստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God յաւուրնօր: noun.loc.sg.def. Eng: day դատաստանիդատաստան: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: judgment զարիւնարիւն: noun.acc.sg. Eng: blood սպանելոցնսպանանել: verb.pfv.gen.dat.abl.pl.def. Eng: kill եւեւ: conj. Eng: and զհատեալհատանել: verb.pfv.acc.sg. Eng: cut անդամսանդամ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: member խրատելոցն:խրատել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl.def. Eng: advise

Դարձեալ կ’աղաչեմ որ չըլլայ թէ բարկանալով եւ անարդար իրաւունքով կամ պատիժ տաք մարդուն եւ կամ մահուան վճիռ տաք։ Այս նոր օրէնքը ասանկ չեն հրամայեր եւ հին օրէնքը թէպէտ եւ կը հրամայէ, բայց ո՛չ զուր տեղը, հապա յանցանքին արժանաւորութեանը համեմատ ամէն մէկը խրատի կամ մահուան դատել։ Վասն որոյ դուք ալ որ իշխանութեան վրայ էք, թէպէտ եւ նոր օրէնքը անկարելի է կ’ըսեք պահելը, հին օրինաց հրամանները որ այս տեսակ բաներու համար է կատարեցէք։ Իսկ թէ որ առանց օրէնքի անիրաւաբար մարդիկները մահուամբ կամ խրատով կը դատէք, աղէկ գիտցէք որ դատաստանին օրը մեր Տէրը ձեզմէ պիտի ուզէ սպաննուածներուն արիւնը ու պատժուածներուն կտրուած անդամները։

Moreover, we beg you, when you are moved by anger and not by reasonable judgment according to the law, do not punish or condemn anyone to death. The new laws do not require this, and although the old laws may have called for the death penalty, it was not to be applied indiscriminately, with each individual sentence meted out according to the crime. Therefore, you who are in power, even as you say it is impossible to follow the new laws, must at least observe the old laws which pertain to these things. And if you sentence people to death or other unjust punishment that is against the law, be well advised that on the day of judgment God will ask of you the blood of those you killed and the severed limbs of those you punished.

Նաեւնաեւ: conj. Eng: also զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this եւսեւս: adv. Eng: again պատուիրանպատուիրան: noun.nom.acc.sg. Eng: commandment աւանդեմքաւանդել: verb.pres.1per.pl. Eng: pass on ձեզ,դուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) մի՛մի: part.neg. Eng: not լինիքլինել: verb.pres.2per.pl.med./neg.imp.pl. Eng: be վրիժառուքվրիժառու: adj.nom.pl. Eng: avenger եւեւ: conj. Eng: and քինախնդիրք,քինախնդիր: adj.nom.pl. Eng: vengeful որովոր: pron.ins.sg. Eng: who, which զիշխանսնիշխան: noun.acc.pl.def. Eng: prince Իսրայէլիprop. նախատէնախատել: verb.pres.3per.sg. Eng: insult մարգարէնմարգարէ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prophet Եսայիաս,prop. այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but ըստըստ: prep. Eng: according to հրամանինհրաման: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: order Քրիստոսիprop. ներօղներել: verb.prpt.nom.acc.sg. Eng: forgive եւեւ: conj. Eng: and երկայնամիտերկայնամիտ: adj.nom.acc.sg. Eng: patient լերուքլինել: verb.imp.pl.med. Eng: be առառ: prep. Eng: toward, nearby ամենեսեան՝ամենեքեան: pron.acc.pl. Eng: all որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which մեղուցեալմեղանչել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: sin իցենլինել: verb.cond.3per.pl. Eng: be ձեզ,դուք: pron.acc.pl. Eng: you (pl) զիզի: conj. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and դուքդուք: pron.nom.pl. Eng: you (pl) ընկալջիքընդունել: verb.sbjv.2per.pl. Eng: accept առառ: prep. Eng: toward, nearby իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանէնա: pron.abl.sg. Eng: s/he, they զքաղցրութիւնքաղցրութիւն: noun.acc.sg. Eng: sweetness եւեւ: conj. Eng: and զբարերարութիւն,բարերարութիւն: noun.acc.sg.def. Eng: benefaction ըստըստ: prep. Eng: according to ասելոյն,ասել: verb.pfv.gen.dat.abl.sg.def. Eng: say թէ՝թէ: conj. Eng: that «Մի՛մի: part.neg. Eng: not դատիքդատել: verb.pres.2per.pl. Eng: judge եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not դատիցիք,դատել: verb.cond.2per.pl.pass. Eng: judge մի՛մի: part.neg. Eng: not պատժէք,պատժել: verb.pres.2per.pl. Eng: punish եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not պատժիցիք»,պատժել: verb.cond.2per.pl.med. Eng: punish զիզի: conj. Eng: that որովոր: pron.ins.sg. Eng: who, which չափովչափ: noun.ins.sg. Eng: measure չափէք,շափել: verb.pres.2per.pl. Eng: measure չափեսցիչափել: verb.sbjv.3per.sg.pass. Eng: measure ձեզ:ձեզ: pron.acc.pl. Eng: you (pl.)

Նաեւ այս պատուիրանքն ալ ձեզի կու տանք որ վրէժխնդիր եւ քէն պահող չըլլաք, որուն համար Եսայի մարգարէն կը նախատէ Իսրայելացւոց իշխանները, հապա Քրիստոսի հրամանին համեմատ ամենուն ներող ու համբերող եղէք, որոնք որձեզի յանցանք մը ըրեր են, որով դուք ալ Քրիստոսէն քաղցրութիւն եւ բարերարութիւն ընդունիք, անոր ըսածին նայլով թէ՝ Մի՛ դատէք, որ չդատուիք. մի՛ պատժէք, որ չպատժուիք. ինչու որ ինչ չափով որ կը չափէք, նոյն չափովը ձեզի պիտի չափուի։

We also give you another command: do not be vengeful or vindictive for which the prophet Isaiah reproaches the princes of Israel, but be tolerant and patient, according to the commandment of Christ toward all who sin against you, for you shall receive in accordance with such kindness and good deeds, as He said: “Judge not that you be not judged, and the measure you give will be the measure you receive.”