On Prudence (from the Fables of Mkhitar Gosh)

Վասն խոհեմութեան յԱռակք Մխիթար Գոշի

Խոհեմխոհեմ - prudent

ոք

եհարցհարցնել - to ask

զծառս, եթէ զի՞նչ են պատճառք՝ զի որքան բարձրանայք, այնքան արմատս ի խոր ձգէք. եւ նոքա ասեն.

խոհականխոհական - prudent

գոլով զիա՞րդ ոչ գիտես՝ եթէ ոչ

կարէաքկարել - to be able

այսքան

ոստս բառնալոստք բառնալ - to raise branches

եւ ընդդիմանալ

հողմոցհողմ - wind

բռնութեան, եթէ ոչ զարմատս ի խոր եւ

բազմոստսբազմոստ - many-branched

առնէաք. տեսանես զեղբարսն մեր

զհաճարիհաճարի - beech, or sand-box tree

եւ

զփիճիփիճի - pine tree

, զի ոչ են բազմոստք, եւ ոչ ընդդիմանալ հողմոց կարեն, ի խոր արմատս ոչ ունելով։ Խրատէ առակս՝ որք կամին ուսանել հաստատութիւն

իրիիր - thing

զհոգեւորաց եւ զմարմնաւորաց. զի արժան է հաստատուն

հիմամբքհիմն - foundation

սկզբնաւորել, զի մի՛ ի փորձութեանց անկանիցին բռնաւորաց՝ ի

դիւացդեւ - demon

կամ ի մարդկանէ, եւ

բազմաբեղունբազմաբեղուն - fruitful, high-yielding

զիրսն առնիցեն. ապա եթէ

ծանծաղծանծաղ - shallow

եւ ի

վեր ի վերոյվեր ի վերոյ - superficially

սկսանիցին,

դիւրակործանքդիւրակործան - easily destroyed

լինիցին, որպէս տեառն ուսուցանէ առակն։

—

An intelligent person asked the trees: "Why is it that the higher you climb, the deeper you sink your roots?" They replied: "Being as thoughtful as you are, how is it that you do not know that we would be unable to bear up so many branches and to resist the tyranny of the wind if we did not strike our roots deep and winding?" You see our brothers, the sand-box tree and the pine. They are lacking many branches and are unable to resist the wind, not having deep roots." This fable counsels those who want to learn about the spiritual and physical stability of a thing, that it is worthwhile starting off with a firm base so that they not fall to the tests of tyrants—be they daevic or human—and so that they be very productive. But it they are started [growing] on shallow [land] and at a surface-level, they will be easily broken, as the fable instructs the lord.

(Translated into English by Robert Bedrosian)

—