Movses Khorenatsi's History of the Armenians: Chapter 32
Movses Khorenatsi's History of the Armenians
Genealogy of Greater Armenia
(Translated by Beyon Miloyan)
The Trojan War in the time of Tewtamos, and [the participation] of our Zarmayr with a small Ethiopian force. [Zarmayr's] death.
Two things that are incumbent upon us in the urgency of composing this work, given your lust for learning, are pithiness and a fast narrative pace; and, together with these, an eloquent and lucid prose, as in the style of Plato—far from falsehood and full of that which is contrary to falsehood. In such manner are we to narrate [this history] to you from the first man to the present time. Yet to accomplish all these things at once is not possible. For even though the Creator of all was able to bring everything into existence in the blink of an eye, He did not do so; rather, He distinguished the days and taxonomized His creatures, seeing as some creatures were made on the first day, some on the second and the third, and others on the other days. With this teaching the Spirit indicates that we ought to approach our work in similar fashion, yet we see that your wish exceeds this divine limit, for everything must be narrated to you truly, thoroughly and swiftly. It is down to us, then, to either be thorough according to your wishes, or else to be swift and not pleasing to you. So, given your urgency, we omitted covering the Macedonian or Trojan War in its proper place and instead appended it here. Is it wise or injudicious of us to fuse this here? Is it suitable to tack this on now—this sketch, that is worthy to be included in our composition? I cannot say.
Which accounts shall I give priority to, if not those narrated by Homer, who narrated the Trojan War in the time of Tewtamos the Assyrian? It was our Zarmayr, in service to the Assyrians, who aided Priam with a small Ethiopian army, in which battle he was wounded and killed by the valiant Hellenes (or, as I would have it, by Achilles, and not by any other warrior).
End of Book One, the Genealogy of Greater Armenia.
ԳԻՐՔ ԱՌԱՋԻՆ
Ծննդաբանութիւն
Հայոց Մեծաց
Գլուխ ԼԲ
Թէ Եղիական պատերազմն առ Տեւտամաւ. եւ մեր Զարմայր ընդ Եթովպացի զաւրուն լինել սակաւուք, եւ ի նոյն մահ:
Երկուք այսոքիկ են, որք աշխատութիւն տագնապաւ մեզ ի վերայ ի քումմէդ հասուցանեն հարցասիրութենէ եւ համառաւտասիրութիւն, արագաբանութիւն. եւ այսոքիկ` պերճք եւ պայծառք, պղատոնականք իբր եղանել բանք. հեռի ի ստութենէ, եւ լի որ ինչ ընդդէմ ստութեան. եւ զայսոսիկ յառաջին մարդոյն մինչեւ զքեզ առ ժամայն պատմել: Եւ այսոցիկ ի միասին պատահել անհնարին է: Քանզի որ զամենայն ստեղծ, կարող գոլով ակնարկութեամբ ի քթթել ական զամենայն կացուցանել` ոչ այսպէս հաստատէ, այլ աւուրս որոշէ եւ կարգս ի ստեղծուածս. քանզի են ոմանք առաջնոյ եւ ոմանք երկրորդի եւ երրորդի եւ այլոցն աւուրց ստեղծուածք: Եւ այսու մեզ այսպիսի իմն ակնարկէ կարգս վարդապետութիւն Հոգւոյն: Իսկ զքո փափագ արտաքոյ այսպիսւոյ աստուածայնոյ տեսանեմք սահմանի, զի արդար եւ բնաւ եւ առ ժամայն ամենայնք քեզ եղիցին ասացեալ: Այլ առ ի մէնջ այսոքիկ կա՛մ յերկար, եւ քեզ ըստ կամաց, կամ փոյթ, եւ քեզ ոչ հաճելիք: Զի այսպէս ի քոյ հապճեպելոյ ահա ոչ ինչ յաղագս Մակեդոնացւոյն, եւ ոչ վասն Եղիականին ի կարգին նշանակեցաք, այլ զաւդեմք աւասիկ: Ոչ ունիմք ասել, իմաստո՞ւն կամ անհանճար աստանաւր լինել մեզ հիւսն, պատկանաւո՞ր կամ ոչ` զայնոցիկ այժմ ուրեմն զկնի հեղուսելով բանս, զկարեւորսն եւ մերոյս արժանի շարադրութեանս:
Եւ ո՞յք արդեաւք այսպիսեաց ճառից առաջինք, եթէ ոչ որք ի Հոմերոսէ պատմին. այն, որ վասն Եղիականին պատմի պատերազմին առ Տեւտամաւ Ասորեստանեայց: Եւ մեր Զարմայր ի ծառայութեան Ասորեստանեայց սակաւուք ընդ Եթովպացի զաւրուն աւգնական Պռիամու, եւ անդ ի քաջացն Հելլենացւոց վիրաւորեալ մեռանի. այլ կամիմ յԱքիլլեայ, եւ մի՛ յայլմէ ումեքէ ի քաջացն:
Կատարեցան գիրք Առաջին ծննդաբանութեան Հայոց Մեծաց։
Comments
Post a Comment