Բան խրատու յաղագս միանձանց
Men who are dedicated to the worship of God in body and in will begin contemplation from youth, and are inclined to long-suffering: They depart from their native habitation and retreat to hermitages in deserted lands; not out of envy for the poor do they flee, but seeing the world to be full of all manner of evils, they escape unto their cells in the foothills of desolate places.
As indeed we see frequently in the south, multitudes of men, of one azg and one tongue, dwell in brotherhood without women. Gathered in one place, as though in their native district, they dwell in twos, threes, or in larger companies in separate habitations, with meager walls for protection from the cold, similar ceilings for protection from the sun, and simple floors enhanced with beds of grass. And as it is in our nature to cover ourselves, they like to cover their nudity, so they take with them simple habits of the basest quality with tunics for the summer and cloaks for the winter. They also wear hoods.
Above all, it is their duty to constantly go about in worship, and with joyous spirit they all devote spiritual songs to God. On facing one another, they lower their eyes and gaze at the ends of their toes, as though they were all fixed upon the same point. They put their right hand on their chin and their left upon their breast, as I think they have learned from their natural fathers. The two most precious things in the body are the vital and the thoughtful, which are in service to one another: the vital stands contrary to the irascible, and the thoughtful, to the expression of words. So in the left hand is the bridle, with chin on the right hand serving the thoughtful, bearing the burden of the door of the mouth, so that it does not dilute [words of] glorification. Before these two parts all sentiments retreat, with the eyes in true vision, the ears in vigilant audition, the mind in holy wisdom, and so on, each in its part.
And with everything thus ordered and disposed, and everyone surrounded as though by the six-winged seraphim, with their voices resounding upwards in unceasing prayer, they complete their blessings to their Creator thrice in a spirit of brotherhood. Thus they pass the whole day in sweet song, sated and enchanted with the heavenly food, until the vespers service. And as their bodies be of the same nature as ours, they eat that they be not famished, and they drink that they be not parched.
Now when you hear what they eat, hunger not after ours, for their bread is simple, their vegetables are wild, and they season them with savory salt; and pure is their water, which they collect in cisterns from the rain. Yet they never tend to their physical needs by day; rather, remaining in brotherhood for the length of the day, they bide their time until sunset, until each of the stars goes to its station and shines brightly. Then with one accord they praise the Lord, saying: “at this dark hour we shall give dark food to our dark bodies.”
Saying this, they raise their voices in company, each in his place, and praise the Holy Trinity with great joy. And as we said they eat bread and hyssop, and drink cold water. Since there are among them delicate older people, they also prepare warm water, which they call temperate, but wine and similar things are not to be found in their monasteries.
Then, rising from their simple supper, they say together, “Glory to you, Lord, glory to you, king, for you gave us food with joy. Fill us with your Holy Spirit, that we be found pleasing before you and not be ashamed. For you recompense each according to his works.” (See History of the Vartanants Saints, Vol. 2, p. 137) And thus, crossing themselves, they give themselves over to a light sleep, lest their fine bodies be disturbed by indigestion. Moreover, when they sleep they see dreams and interpret these visions as words from the holy prophets.
When they awake, they all gather in a circle to dance—not in competition, but meekly and calmly, in sweet consent. The leaders [among them] sound their voices, alternating between melodious spiritual songs, while the juniors attend to their voices, each adapting his own voice to the ensemble. Thus they form a choir such that the sound of the multitude echoes as though from one mouth, and prolong their musical service until everyone takes a knee and prays in silence. Then, under the authority of a leader they all stand in prayer and finish by giving praise [to the Lord].
Completing the daytime service, and having risen at night and prayed until dawn, they elect to read Holy Scripture. As for those with the grace of teaching, they interpret these readings for the consolation of the listeners. They recount the creation of the world from nothing, and one by one they give beneficent advice to the crowd of listeners with testimonies from Holy Scripture, and thus instruct all the listeners until they forget about worldly things and so much as their need of food and drink.
And thus rejoicing in the love of God, to the point that they no longer consider themselves as in the flesh but in heaven, they easily pass the long night until morning, for they shudder from the earth and are clothed with heaven. Death is ashamed when it arrives at their doors and hell turned bitter when it descended upon them [դառնացան դժոխք յիջանել նոցա]. Their lives are doors to the prayers of the world and their bones are treasures for all who trust in them. (cf. History of the Vartanants saints, Vol. 2, p. 213) Their news is a stimulant to all idlers and their works are precepts to the willing. They are in the ranks of angels and their bodies are rest houses for the Holy Spirit.
Now knowing all this, brothers, we ought to bring ourselves to strive for the same zealous holiness and become like the myriad monastics [who have retreated] from the world and turned toward the heavenly capital, which is free from the diseases of this world: for they are our companions who share of our nature and strengthen our weaknesses. Only will it, take hold of faith, have hope and love, and you shall be able to witness such nahatakutyun, for these temporary torments are nothing next to the lives that have been prepared for such devout ascetics.
For I am greatly terrified at our slothfulness when I see the better part of men wallowing in their earthly possessions. Now does my nature not rebuke me for this, seeing that I was created naked, and placed in paradise naked, and left there naked, and was born naked, and went into the world naked? If we cannot bear it here, why then do we go on idling in this world? Become naked and take fright, O anchorite, lest you grow receptive to the deceitful enemy, for if you fall into his snare, he shall trap you and despoil you of your heavenly treasures. Consider as sufficient the Lord’s canon, that no man can serve two masters, expressed more clearly [as follows] without need for commentary: “You cannot serve both God and mammon.” (Matthew 6:24)
Now I see in our land none rescued from such misfortunes. Rather, we inverted the meaning of the beautiful Scriptures: under the pretext of our pilgrimage, we departed from our holy fathers and took on other fathers instead; those whom it was worthy to honor, we dishonored; and those upon whom we had no power to place honors, from the agonies of our misfortunes we betrayed. We were rescued from paying taxes to the king, which were not exacted upon us due to our sins, and instead became beholden to our possessions, full of covetousness. We did not ascend the holy marriage-bed but gave ourselves precedence over the earth, yet while we sleep in our soft beds every night our minds are struck with impure thoughts.
The shoes on our feet scold us if our ways not be holy. Our clothes bewail our deeds if we are denuded of heavenly garb; our horses warn us if we are not carried away to meet the Lord in the air; (Cf. History of the Vartanants Saints, Vol. 2, p. 29) our lofty mansions indicate to us if we do not have churches in heaven that are not the work of hands in which all the ranks of those who are terrified of earthly diseases shall enter; (Cf. History of the Vartanants Saints, Vol. 2, p. 114) and our properties scold us if our portion be not of the heavenly inheritance.
We turned abject and insatiable in matters of food, and drank measureless wine, which perverts our thoughts and minds. We all fall into deep slumber and our dreams seem to us as real. The eyes of our minds are closed to the visible mystery and are insatiably attracted by the obscenities of worldly life. Our ears are shut to holy lections yet we give ear to the bellowing of our flocks. The sweet fragrance of the Holy Spirit did not reach us for we preferred the perfumes of our diseased world. The palates of our souls did not taste of the heavenly food for we fattened ourselves with delicious foods. Our countenances are darkened for our faces did not rejoice at the Holy Sacraments. The limbs of our bodies are in pain for we first diseased our souls. Our souls resemble whitewashed tombs for we are devoid of the grace of the Holy Spirit. (Matthew 23:27)
Therefore, all manner of evils visited us in our days: We witnessed ourselves turn into corpses, our valiant martyrs fell in battle, and our holy priests were slaughtered by the lawless ones. Beautiful youths were sacrificed to death and many virgins were taken captive. Tender women fell into the tribulations of widowhood and many orphans mourn bitterly. The liberty of the church fell into the yoke of the heathens (see History of the Vartanants Saints, Vol. I, p. 45) and its priests are stricken and tormented by ungodly tax-collectors. Mercy has been carried away from the land and compassion has departed from everyone’s thoughts. The heavens above are angry and the earth beneath us trembles and convulses.
Our buildings became tombs for our corpses and the labors of our hands collapsed upon us. Our abundant land tore asunder and many people fell through. Father did not wait for son, sister did not keep an eye on brother, and no longer did we hear the cries of women giving birth, for they were struck with famine. The mighty were suddenly destroyed like the high cedars of Lebanon; they became winetroughs of wrath, and everyone was crushed like grapes beneath their feet— only that instead of wine, it was the blood of innocents that splattered over our clothes. [The taste of] food turned more bitter than gall on our palates and vinegar became our holy drink. With the stricken we struck our souls and bodies and with the dead we tasted of death. Now is it not on account of our idleness that these torments came to pass in our land?
Go on then, away from the world, having already left behind these misfortunes! Shake off the shell of this diseased world. Strip yourself like an athlete and anoint yourself with the oil of Christ, (cf. History of the Vartanants Saints, Vol. 2, p. 131) lest the hand of the rival rises against you. Now if the heathens who have grasped perceptible wisdom have not only abandoned their possessions but also abstained from their customary foods and sated themselves with modest, simple drink, and died virtuous deaths, how much more ought we to resemble the beloveds of Christ, who established themselves in angelic faith, mingling with the heavenly hosts!
Let us go, too, O anchorites, and submit to the enemy with our belongings as if to a foreign land and uproot and destroy their trees. Let us dispose of our belongings as though we were afflicted captives—not out of hate for our relatives but out of our love for the poor, who are soldiers of Christ and true intercessors. Otherwise, by growing attached to your belongings here, you shall lead yourself into irredeemable captivity where there is no price for redemption. Hurry, hurry, brother, make haste and save yourself from such a pitiless hell, that you may reach the strong city, where no doubt or fear can displace or drive you into captivity.
And if you should follow the beautiful teachings of the Fathers which I illustrated above in describing the conduct of the holy anchorites, then you shall be able to raise the eyes of your mind without the torments of diseases and to see yourself above all the heavens. (cf. History of the Vartanants Saints, Vol. 1, p.7; Vol. 2, p. 35, p. 243) Blessed is he who bravely slips away from the sorrowful life of this world and mingles in the company of the anchorites, in the bands of the holy just ones, in the ranks of the apostles, in the numbers of the prophets, in the assemblies of the martyrs, in the hosts of angels and in fellowship with the firstborns in the great heavenly city as the table-companions of Abraham, with heavenly food and without need of drink. Then will you become the prophet, who were not honored in the material world, but rather spread your wings and flew to the immaterial world where you reposed in incorruptible joy. And may we also be found there, with this last composition of ours, in joy with the brotherhood of the faithful and with the grace of our Lord Jesus Christ, to whom glory forever. Amen.
Մարդիկ, որ են ի մարմնի եւ կամաւք ետուն զանձինս իւրեանց յաստւածապաշտութիւն, անդստին ի տղայութենէ խոկան՝ կրթին ի վշտամբերութիւն. հեռանան ի հայրենի բնակութենէն, եւ վարին յանապատ յանշէն երկիր. ոչ իբրեւ չարակնելով նախանձոտք փախուցեալք ի բազմամարդոյ աղքատաց, այլ զի տեսանեն զաշխարհս լի ամենայն չարեաւք, խոյս տան ի խորշս եւ ի ստորոտս անապատ վայրաց։
Զոր տեսանեմք իսկ յաճախ ի կողմանս հարաւոյ բազմութիւն արանց՝ առանց կանանց միաբանութեան, յազգաց եւ ի լեզուաց զմիով վայրաւք հասեալք, ժողովեալք իբրեւ ի հայրենի գաւառս՝ առնեն զբնակութիւնս երկու ընդ երկուս, եւ կամ երեք ընդ երիս, եւ կամ եւս բազումս քան զսոյնս։ Եւ շինեն իւրաքանչիւր խցկունս զատուցեալս ի միմեանց. որմք դուզնաքեայ առ ցրտոյն պահպանութիւն, եւ զոյգ նմին ձեղուն՝ առ արեգական պահպանիլ. յատակք անպաճոյճք՝ շատացեալք խոտեղէն անկողնաւք։ Եւ քանզի բնութիւնս մեր ղուղակ է՝ սիրէ ծածկել զմերկութիւն, առնեն եւ նոքա հանդերձս անպաճոյճս եւ յոյժ գձուձս, կողոբս ամարանի եւ թեղնաւորս ձմերանի. արկանեն եւ աղաբողոնս մեկնաւորս։
Մանաւանդ ի պարտ շրջագայ անդադար պաշտամանն՝ երգս հոգեւորս Հաւրն բոլորեցուն մատուցանեն զուարթ հոգւով։ Վասն ընդդէմ միմեանց զաչս ի վայր արկեալ՝ զծայրս ոտից մատանցն նկատելով, իբր թէ մի կէտ տեսակի ամենեքեան հայեսցին. զաջ ձեռն ի վերայ ծնաւտին եդեալ եւ զահեակն ի վերայ կրծիցն, որպէս կարծեմ ուսեալ ի բնական հարցն։ Երկու են պատուականագոյնք ի մարմնի, կենդանական եւ խոհական, երկոքումք երկոցունց սպասաւորեալ. կենդանական՝ սրտմտականն է հակառակ, իսկ խոհականին՝ արտաբերական բանս։ Արդ ձախուն զերասանակ ի ձեռն ի վերայ աջոյ ծնաւտին եդեալ՝ խոհականին սպաս ունի առ դրան բերման բանին, զի մի՛ այլակութիւն յուղիղ փառատրութիւն խառնեսցի։ Եւ ընդ այսու երկու մասամբքս նահանջին ամենայն զգայութիւնքս. աչք յուղիղ տեսութիւն եւ ականջք ի զգաստ լսողութիւն, միտք ի սուրբ իմաստութիւն եւ այլն ըստ իւրաքանչիւր մասին։
Եւ իբրեւ այսպէս կարգեալք եւ յաւրինեալք, ամենեքեան ի նմանութիւն վեցթեւեան սերովբէից շուրջ պարփակեալք, զձայնս անհատս ի վեր հնչեցուցանեն, եւ աւրնհութիւն եռաչափս ի խորհուրդս միաբանութեան արարչին իւրեանց բոլորեն։ Զտիւն ամենայն պարապեն երգոցն քաղցրութեան, յագեալք եւ զմայլեալք ի կերկուրսն երկնայինս՝ եռլցեալք հասանեն ի ժամ երեկոյին։ Եւ քանզի մարմին ունին ըստ բնութեանս մերում զգայութեանս, ուտեն՝ զի մի՛ քաղցիցեն, եւ ըմպեն՝ զի մի՛ ծարաւեսցեն։
Արդ դու իբրեւ լսիցես զուտելն, մի՛ առ մերս ընթանայցես. զի հաց է նոցա անպաճոյճ եւ բանջար վայրենի՝ զոր համով աղին համեմեն, եւ ջուր յստակ՝ զոր յամպոց բերմանէ ի գուբս ժողովեն։ Սակայն եւ զայս ոչ երբէք ի տուընջեան մատուցանեն ի դարմանս պիտոյից մարմնոց. այլ միաբան պահելով զերկայնութիւն աւուրն, տեղի տան արեգական մտանելոյ. ձգեն երկայնեն զերեկունն, մինչեւ աստեղք յիւրաքանչիւր կայանս պայծառանան. գոհանան իբրեւ ընդ մի բերան ասելով. ի խաւարային ժամու զխաւարային կերակուրս խաւարային մարմնոյս տացուք։
Եւ զայս ասելով, ի ձայն բարձր փառատրեն զսուրբ երրորդութիւն, խնդալից ուրախութեամբ ակըմբին յիւրաքանչիւր տեղիս։ Եւ որպէս ասացաքն՝ ուտեն հաց եւ զոպա, եւ ըմպեն ջուր ցուրտ։ Քանզի գոն ի նոսա ծերք փափկավարք, մատուցանեն ջուր ջերմ, զոր եւ բարեխառն անուանեն. այլ գինի եւ կամ այլ ինչ զանազանեալ, եւ գտանի ոչ ի սուրբ միայնանոցս նոցա։
Եւ յարուցեալ յանպաճոյճ ընթրեացն, միաբանութեամբ ասեն. Փառք քեզ Տէր, փառք քեզ թագաւոր մեր, զի ետուր մեզ կերակուր ուրախութեամբ. լցո զմեզ հոգւով սրբով, զի գտցուք առաջի քո հաճոյք, եւ մի՛ ամաչեսցուք. Զի դու հատուցանես իւրաքանչիւր ըստ գործոց իւրեանց։ Եւ այսպէս տեառնագրելով զինքեանս՝ տան զանձինս սակաւ մի անաւսր քնոյ. զի մի՛ տհալ կերակրովք գեղեցիկ շինուած մարմնոյն շփոթեալ խանգարիցի։ Նա եւ եթէ յամեն եւս ի քունն, երազ հոգեկան տեսանեն, եւ անդէն զանուրջսն մեկնեն իբր զբանս սուրբ մարգարէիցն։
Եւ զարթուցեալք առ հասարակ անդէն ի շրջանս պարուց բոլորին. ոչ հակառակք եւ ոչ ընդդիմացեալք, քաղքր հաւանութեամբ եւ հեզ հանդարտութեամբ։ Առաջնորդք դասուցն հնչումն ձայնի արձակեն, երգս հոգեւորականս քաղցրանուագս փոփոխելով. իսկ այլ կրսերագոյնքն ձայնիցն միտ դնելով, խառնեն զիւրաքանչիւր բարբառսն յարմարելով եւ կազմելով զմիաբանութիւն հնչմանն, զի իբրեւ ի միոջէ բերանոյ ամենայն բազմութիւն ձայնիցն հնչիցէ։ Եւ այսպէս յերկարելով զձայնաւոր պաշտաւնն, ծունր դնեն ամենեքեան, յաղաւթս կան լռութեամբ. եւ ի ձեռն առաջնորդի աղաւթիցն կանգնեալք ամենեքեան զփառատրութիւն կատարեն։
Եւ կատարեալ զտուընջեան պաշտաւնն, լաւ համարեցան զգիշերան վաղայարոյց լինելով մինչեւ յառաւաւտ աղաւթիցն պարապեալք, եւ ընթեռնուն զգիրս սուրբս. Իսկ որք ունին շնորհս վարդապետութեան, առնեն մեկնութիւնս ի մխիթարութիւն լսողացն։ Պատմեն վասն լինելութեան աշխարհի յոչընչէ եղեալ, եւ կարգեալ մի ըստ միոջէ զխրատս բարեաց կարգեն ի լսելիս ժողովրդոցն վկայութեամբ սուրբ գրոց։ Եւ այսպէս ուսուցանելով մինչեւ մոռանալ լսողացն զամենայն իրս աշխարհականս, եւ չյիշել ամենեւիմբ զհարկաւոր կերակուր եւ ըմպելիս։
Եւ այնպէս ուրախացեալք ի սէրն Աստուծոյ, մինչեւ չհամարեալ զինքեանս ի մարմնի, այլ յերկինս. եւ հեշտութեամբ անցուցանեն զերկայնութիւն գիշերոյն մինչեւ յառաւաւտ։ Քանզի սոսկացեալք են յերկրէս եւ զգեցեալք զերկինս։ Ամաչէ մահ առ դրունս նոցա, եւ դառնացան դժոխք յիջանել նոցա։ Կենդանութիւն նոցա դրունք են աղաւթից աշխարհի, եւ ոսկերք նոցա գանձ են ամենայն ապաւինելոց։ Լուր նոցա յորդորիչ է ամենայն հեղգացելոց, եւ գործք նոցա վարդապետութիւն ամենայն կամեցողաց. դասակիցք են հրեշտակաց, եւ աւթեւանք սուրբ երրորդութեանն։
Արդ զայս ամենայն գիտելով, եղբարք, պարտիմք թեւակոխել. եւ զնոյն նախանձ սրբութեան յանձինս բերելով, նմանողք լիցուք այնպիսւոյ բազմագունդ միայնացելոց յաշխարհէ եւ դիմելոց ի քաղաքամայրն վերին, որ ազատ է յախտից երկրաւորաց. քանզի ընկերակիցք են մերոյ բնութեանս, որ զաւրացուցանէ զտկարութիւնս։ Միայն կամեաց, բուռն հար հաւատովք, յուսա, սիրեա եւ կարես տեսանել զայնպիսի նահատութիւն։ Զի ոչ ինչ համեմատ են չարչարանք ժամանակեանք առ կեանսն՝ որ պատրաստեալ է այնպիսի ճգնաւղաց։
Քանզի յոյժ իսկ երկուցեալ եմ ես ընդ հեղգութիւնս մեր. Գրեթէ զամենեսեան տեսանեմ թաւալեալ յերկրաւոր ստացուածս։ Իսկ արդ բնութիւնս իմ ո՞չ կշտամբել յանդիմանէ զիս, եթէ ստեղծայ մերկ, եւ եթէ եդայ ի դրախտին մերկ, եւ եթէ ելի անտի մերկ, եւ եթէ ծնայ մերկ, եւ եթէ անդրէն յերկիր մերկանդամ երթամ։ Արդ եթէ տանել աստի ոչ կարեմք, զի՞ եւս աստէն ի սմին թարթափիմք յաշխարհիս։ Մերկացիր սոսկացիր, ով միայնակեացդ, մի՛ թաւ ամուր ընդունակ լինիր նենգաւոր թշնամւոյն. Գուցէ ի դարան մտեալ մաւտալուտ՝ զքեզ անդէն ի քեզ արշաւեսցէ կողոպտել, զերծանել ի քէն զգանձսն երկնաւորս։ Բաւական համարեաց զքեզ զտերունեան կանոն, ոչ ոք յերկրաւորացս կարէ երկուց տերանց ծառայել. որ յայտնագոյն իսկ ցուցանէ առանց միջնորդի մեկնութեան. «Ոչ կարէք դուք, ասէ, Աստուծոյ հաճոյ լինել եւ Մամովնայի»։
Եւ արդ ես տեսանեմ ի մերում աշխարհիս եւ ոչ զոք ազատեալ յայսպիսի աղետից։ Յետս ընդդէմ ընթերցաք զգեղեցիկ գրեալսն. ի պատճառս ուխտաւորութեան հեռացաք ի սուրբ ծնողացն, եւ արարաք բազում հարս աւտարոտիս. զորս պատուելոյ արժանի էր՝ անարգեցաք, եւ յորս ոչն ունէաք իշխանութիւն դնել մեծարանս՝ զախտ աղետից մերոց յոյժ ծախեցաք։ Ազատացաք ի հարկաց արքունի՝ զորս առանց մեղաց էր հարկիլն, եւ մտաք ընդ հարկաւ ստացուածոց, որ լի են անառակ ագահութեամբ։ Չելաք յանկողինս սուրբ հարսանեաց, եւ արարաք մեզ բարձրագահոյս առաւել քան զաշխարհի։ Փափկանամք յանկողինս յարմարեալս, եւ յածեալ կոծին միտք մեր ի խորհուրդս աղտեղիս զգիշերն ամենայն։
Կաւշիկք ոտից մերոց յանդիմանեն զմեզ, եթէ ոչ են սուրբ ճանապարհք մեր։ Հանդերձք մեր աղաղակեն զգործոց մերոց, եթէ մերկ եմք յերկնաւոր զգեստուցն։ Երիւարք մեր ցուցանեն զմեզ, եթէ ոչ եմք յափշտակելոց ընդ առաջ տեառն ի վերայ աւդոց։ Շինուածք ապարանից մերոց յայտ առնեն, եթէ ոչ ունիմք մեք տաճար առանց ձեռագործի յերկինս, յոր մտանելոց են ամենայն դասք սոսկացելոցն յերկնաւոր ախտից։ Կալուածք անդաստանաց մերոց կշտամբեն զմեզ, եթէ չիք մեր բաժին ի վիճակսն երկնաւորս։
Մրգուզք անյագք եղաք ի կերակուրս, եւ առանց չափոյ արբաք գինի պղտորիչ խորհրդոց եւ մտաց։ Խոր ի քուն ննջեմք ամենեքեան, եւ երազ թուի մեզ ճշմարտութիւն։ Կափուցեալ են աչք մտաց մերոց ի տեսական խորհրդոց, եւ անյագ պակշոտեալ հայել ի կեանս աշխարհիս։ Արգելեալք զլսելիս ի սուրբ ընթերցուածոց, եւ ունկնդիր եմք բառաչման խաշանց մերոց։ Ոչ եկն մեզ հոտ անոյշ ի հոգւոյն սրբոյ, վասն զի սիրեցաք մեք զեւղ ախտալից աշխարհիս։ Ոչ ճաշակեցին քիմք ոգւոց մերոց զկերակուր երկնային, վասն զի պարարեցաք զանձինս մեր ի զանազան խորտիկս։ Մութ է գոյն դիմաց մերոց, վասն զի ոչ զուարթացան երեսք մեր ի խորհուրդս սրբութեան։ Ցաւալից են անդամք մարմնոց մերոց, վասն զի յառաջ քան զմարմինս՝ զոգիս ախտացուցաք։ Գերեզմանաց բռելոց նմանեցաք յանձինս մեր, վասն զի ունայն եմք ի շնորհաց սուրբ հոգւոյն։
Վասն այսորիկ եւ ամենայն չարիք եկին հասին յաւուրս մեր. կենդանեաւ մերով տեսաք զդիակունս անձանց մերոց։ Քաջ նահատակք մեր անկան ի պատերազմի, եւ սուրբ քահանայք մեր խողխողեցան ի ձեռաց անաւրինաց. գեղեցիկ երիտասարդքն զենան ի սպանումն, եւ բազում կուսանք վարեցան ի գերութիւն. գիրգ կանայք անկան ի տառապանս այրութեան, եւ բազում որբք կականին դառնապէս։ Ազատ եկեղեցի անկաւ ի ծառայութիւն հեթանոսաց, եւ սուրբ քահանայք նորա կռփին չարչարին յանաւրէն հարկահանաց։ Բարձեալ է ողորմութիւն յաշխարհէ, եւ հեռացեալ է գութ յիւրաքանչիւր մտաց։ Երկինք ի վերուստ բարկացեալ են, եւ երկիր ի ներքուստ կայ յերերի տատանման։
Շինուածք մեր եղեն գերեզմանք դիականց մերոց, եւ վաստակք ձեռաց մերոց տապալեցան ի վերայ մեր։ Պայթեաց եւ պատառեցաւ թանձրութիւն երկրիս, եւ բազում մարդիկ ի վայր հոսեցին։ Ոչ սպասեաց որդի հաւր, եւ ոչ քոյր զաչս եղբաւր կալաւ, եւ ոչ ել ձայն լալոյ կանանց ի վերայ ծննդոց իւրեանց, վասն զի լքոյց սով զբերանս նոցա։ Հզաւրք խորտակեցան յանկարծակի իբրեւ զմայրս բարձունս Լիբանանու. հնծանք եղեն բարկութեան, եւ ճմլեցան ամենեքեան իբրեւ զողկոյզս ընդ ոտամբ, փոխանակ գինւոյ՝ արիւն անմեղաց ցայտեցաւ ի հանդերձս մեր։ Դառնացաւ քան զղեղի կերակուր ի քիմս մեր, եւ ի քացախ դարձաւ սուրբ ըմպելիք մեր։ Ընդ հարեալսն հարաք ամենեքեան յոգի եւ ի մարմինս մեր, եւ ընդ մեռեալսն զմահ ճաշակեցաք։ Արդ ո՞չ ապաքէն վասն մերոյ հեղգութեան անցին այս անցք չարչարանաց ընդ աշխարհ։
Աւն անդր ի բաց կաց յաշխարհէ, որ վաղդ ելեր մեկնեցար յաղետից սորա. թաւթափեալ ընկեա ի բաց զկեղեւանս ախտալից աշխարհիս։ Մերկեաց իբր զըմբշամարտիկ, աւծ իւղովն Քրիստոսի, զի մի՛ կռուեսցին ի քեզ ձեռք ախոյանին։ Իսկ արդ եթէ հեթանոսք, որ ըմբռնեցան ի տեսական իմաստութիւն, ոչ միայն ի ստացուածոց ի բաց կացին, այլ եւ յաւրինաւոր կերակրոց հրաժարեցին, համառաւտ եւ անպաճոյճ ըմպելեաւք շատացան յանձինս իւրեանց, եւ առաքինի մահուամբ վախճանեցան ի կատարած կենաց իւրեանց, ո՛րչափ եւս առաւել մեք պարտիմք նմանողք լինել սիրելեացն Քրիստոսի, որք հրեշտակակրաւնք զանձինս կարգեցին, խառնելով զինքեանս ի գունդս վերնոցն։
Եկայք եւ մեք, ով միայնացեալք, զաւրէն թշնամեացն մտցուք ի մերն ստացուած իբր յաւտար երկիր, արմատախիլ զծառատունկս թշնամւոյն կոտորեսցուք. իբրեւ զգերի առեալ ծախիցեմք ի նեղեալս զինչս մեր, ոչ զի ատիցեմք զազգականս, այլ զի սիրիցեմք զաղքատսն, որ են զաւրականք Քրսիտոսի եւ ճշմարիտ բարեխաւսք։ Ապա թէ աստէն կապիս ընչիւք, եւ քեզէն վարես զքեզ յանդարձ գերութիւն, ուր չիք անդ գինք փրկանաց։ Փութա փութա ճեպեա, եղբայր, ապրիլ յայնպիսի անողորմ գեհենէ. զի կարիցես հասանել յամուր քաղաքն, ուր ոչ գոյ քեզ կասկած կամ երկեւղ խախտիլ եւ վարիլ ի գերութիւն։
Եւ եթէ եկեսցես զհետ գեղեցիկ վարդապետութեան հարցն, զորս վերագոյնն գծագրեցի քեզ զվարս սուրբ միայնակեցացն, յայնժամ կարասցես համբառնալ զաչս մտացդ առանց ախտից չարչարանաց, հայել եւ տեսանել զքեզ գեր ի վերոյ քան զամենայն երկինս։ Երանի տայցես անձինդ քաջապէս ճողոպրեալ ի վշտալից կենաց աշխարհիս, եւ խառնեսցիս յերամ միայնակեցացն, ի գունդս սրբոց արդարոցն, ի վիճակ առաքելոցն, ի գումարս մարգարէիցն, ի կաճառս մարտիրոսացն, ի բանակս հրեշտակացն եւ ժողովս անդրանկացն, ի մեծ քաղաքն երկնից, ի բազմականսն Աբրահամեան, եւ ի կերակուրս երկնայինս եւ յըմպելիս անկարաւտս։ Դու ես այնուհետեւ մարգարէն, որ ոչ պատուեցար ի մարմնական աշխարհիս. այլ թեւածեալ թռուցար յանմարմին աշխարհի, եւ հանգուցեալ դադարեցեր յանապական ուրախութիւնսն։ Յորս լիցի եւ մեզ՝ վերջին գրչութեամբ աշխատողացս՝ միաբանութեամբ սուրբ ուխտիւս վայելել, շնորհաւքն Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, որում փառք յաւեիտեանս. ամէն.
Comments
Post a Comment