Movses Khorenatsi's History of the Armenians: Chapter 8
Movses Khorenatsi's History of the Armenians
(Translated by Robert Bedrosian)
Genealogy of Greater Armenia
Who found these stories and where they came from
They say that Arshak the Great, king of the Persians and Parthians, who himself was of Parthian origin, rebelled from the Macedonians and ruled as king over the entire East and the Assyrians. In Nineveh he killed [the Seleucid] king Antiochus, and subjugated the entire world to his rule. He set up his brother, Vagharshak, to rule as king over the land of the Armenians, considering that this would be an appropriate way of making his own rule unshakable. [Arshak] gave to [Vagharshak] the city of Nisibis as his capital and and allocated his borders to include part of western Syria, Palestine, Asia, all of the Middle Lands ["Asia Minor"], T'etalia, from the Pontic Sea to the area where the Caucasus runs into the Western Sea [Caspian Sea]. [This included] Atrpatakan "and as far as your thoughts and bravery can reach, because the borders of the brave," he said, "are determined by their swords—as much as they can take and hold."
When Vagharshak had thoroughly put in order his own principality and had established his reign, he desired to know who and what kind of men had ruled over the land of the Armenians up to his time; whether in the past the place he occupied had belonged to the brave or the cowardly. Having found a certain Assyrian man named Mar [Lord] Abas Catina, a man learned and skilled in Chaldean and Greek writing, [Vagharshak] sent him to his brother, Arshak the Great, with fitting gifts so that [Arshak] would open the royal divan [for Mar Abas]. [Vagharshak] wrote to him a letter with this content:
ԳԻՐՔ ԱՌԱՋԻՆ
Ծննդաբանութիւն Հայոց Մեծաց
Գլուխ Ը
Թէ ո՛վ կամ ուստի՛ զայսպիսիս եգիտ զրուցաբանութիւնս:
ԶԱրշակ մեծ, արքայ Պարսից եւ Պարթեւաց, որ եւ ազգաւ իսկ Պարթեւ, ապստամբեալ ասեն ի Մակեդոնացւոց եւ թագաւորեալ ի վերայ ամենայն արեւելից եւ Ասորեստանեայց, եւ սպանեալ զԱնտիոքոս թագաւոր ի Նինուէ` հնազանդեցուցեալ զամենայն տիեզերս ընդ իւրով ձեռամբ: Սա թագաւորեցուցանէ զեղբայր իւր զՎաղարշակ ի վերայ աշխարհիս Հայոց, պատեհ համարեալ այսպէս իմն անշարժ իւրոյ թագաւորութեանն մնալ: Եւ քաղաք թագաւորութեան տայ նմա զՄծբին, եւ սահմանս հատանէ նմա զմասն ինչ յարեւմտեայ Ասորւոց եւ զՊաղեստին եւ զԱսիա եւ զամենայն Միջերկրեայս եւ զԹետալիա, ի ծովէն Պոնտոսի մինչեւ ի տեղին` ուր Կաւկաս յարեւմտեանն յանգի ի ծով, եւ զԱտրպատական. «եւ այլ որչափ միտք քո եւ քաջութիւն հասանիցեն. զի սահմանք քաջաց, ասէ, զէնն իւրեանց, որքան հատանէ` այնքան ունի:»
Սորա կարգեալ զիշխանութիւն իւր մեծապէս, եւ հաստատեալ զթագաւորութիւն իւր` կամ եղեւ գիտել սորա, թէ ո՛յք արդեաւք եւ ո՛րպիսի արք տիրեալ իցեն ի վերայ աշխարհիս Հայոց մինչեւ ցնա. զքաջա՞ց արդեաւք եթէ զվատաց անցեալ ունիցի զտեղի: Եւ գտեալ զոմն ասորի Մար Աբաս Կատինայ, այր ուշիմ եւ վարժ քաղդէացի եւ յոյն գրով, զոր յղէ առ եղբայրն իւր Արշակ Մեծ արժանի ընծայիւք, բանալ նմա զդիւանն արքունի: Եւ գրէ առ նա ձեւ բանից աւրինակ զայս.
—
Comments
Post a Comment