Nerses Shnorhali's Letter to the Edessans

Saint Nerses Shnorhali’s

Letter to the people of Edessa

 

(Translated by Beyon Miloyan)

 

I received your sorrowful letter regarding those among you in the city of Edessa who have become ill with leprosy, and was filled with tears regarding the plaguing of your bodies which is from the unfathomable judgment of God who distributes what is profitable to each by weight and measure in ways that man cannot comprehend. Health and disease, grandeur and lowliness, wealth and poverty, and, in your case, infirmity and incurable bodily illnesses come from nowhere else but the command of God’s will. As for those who upset and insult you with words of despair, adding wound upon wound and pain upon pain, as I have learned from your letter, they do not know of the ordinances of the Most High, and charge the just to be punished, though they do not realize that it is Satan who brings such things upon you as he did unto Job’s friends, for not only does he torment your bodies but also your minds, making you think that the great hope of consolation that lies before you is vanity. But Job did not allow his soul to be pierced following the loss of his children and his wealth, the wounds to his body and the exasperating words of his friends and wife (incited by Satan to argue with him), to whom he said: “you are worthless physicians; you are forgers of lies! If only you would be silent! For you, that would be wisdom” (Job 13:5). And since Job’s friends spoke to him against God’s will, we see that upon the conclusion of his trials, God said to them: “If my servant Job had not prayed for you, I would have destroyed you for not speaking of me what is right” (Job 42:8). For it is customary for Satan to find unbelievers, and those ignorant of Scripture and with evil treasures in their hearts (cf. Matthew 12:35), and to speak words of despair to them and to those like you whose bodies are now plagued, so that, being hopeless, you put yourselves in danger of troubles, grumble to God, and become deprived of your share of rewards. Thus, divine law demands that all men be of sound body, that they help the weak and not oppose them, that the wealthy use their means to relieve the troubles of the afflicted, and that the indigent pay visitations to the afflicted according to the command of Christ, and when it is not in your power to help them in any other way, to comfort them with good words and to grieve and cry with them. Those who do this shall be sharers in the blessedness of the poor.

            As for those who scorn and reproach instead of pitying the afflicted, they insult Christ; just as when one takes pity on the needy, it is considered as to Christ. So, too, with their contempt and words of insult, and with all sorrowful passions that one lays upon those who are troubled and suffering—they do so to Christ. As He said to those on His left: “I was hungry, and you gave me no food . . .” (Matthew 25:42-43). And when they shall say “Lord, when did we see you hungry or thirsty or naked and did not minister to you?” (Matthew 25:44), he shall say to them “insomuch as you did not do it to one of the least of these, you did not do it to me” (Matthew 25:45). And when Christ appeared to Paul while he was a Jew, Paul heard a voice from heaven: “Saul, saul, why do you persecute me?” (Acts 9:4), which is not to be taken in the sense that Paul was able to persecute Him while He had been sitting to the right of God on High, but it is because He considers the persecution of His believers as directed to Himself that He said this.

Now as He makes His martyrs as like Himself through imprisonment, torture and bloodshed, in the same way does Christ take revenge on unbelievers when He comes with the glory of his Father to judge the world. And so it is with the needy and the afflicted and the troubles that they bear, and those who with their words of insult cause more troubles for the poor and afflicted, or otherwise act unjustly with them instead of comforting them and sharing in their sorrow, thus taking their revenge on the Just Judgment against Christ’s command.

            As for those who are afflicted for the sake of Christ, as well as those who administer to the poor, the sick and the destitute, and who are merciful with them and who help them according to their capabilities, whether by feeding them, dressing them, comforting their sorrows with sweet words or by giving alms to them and saving them from servitude, Christ will call them forth at His second coming and grace them before the whole world, saying: “They have done more than I have commanded, for not only have they come to see me when I was sick and confined, but they also rescued me by having mercy on me when I was in bonds, and by being helpful to me when I was sick by providing me with remedies and by serving me in various ways. Not once did they relieve my hunger and thirst, but many times, and covered my naked body with clothing, and sheltered me from the heat and from the frost. Now in exchange for rescuing me from physical bonds, they have been saved from the bonds of their sins; in exchange for the corruptible food and drink with which they sated my hunger and thirst, I shall give them incorruptible food and the immortalizing water of life with which they will never again hunger and thirst; and for their deteriorable clothing with which they covered my naked body, I shall clothe them with the first garment of light of which their first father [Adam] was stripped.” In these divine words let us stand firm, as in the saying, "Whoever gives one of these little ones only a cup of cold water in the name of a disciple, assuredly, I say to you, he shall by no means lose his reward" (Matthew 10:42). And if these little ones keep these mercies as a memorial for God, and do not destroy the giver of rewards, what does this say about those who are great? Now take for example the martyrs who for the sake of their faith in Christ endured various torments and death from unjust men, and who will be glorified and crowned by Christ upon His Second Coming. So it is the same for all those who undergo bodily pains and afflictions in their corruptible natures and bear them soberly and with thanks to God, who are no less martyrs of Christ and who will be worthy of glory. Especially you, who are now more plagued than others with bodily afflictions.

            Abraham became pleasing to God early in life, and as it is written, “Abraham believed in God and it was credited to him for righteousness” (Romans 4:3; Galatians 3:6; James 2:23); but after God tested him, Abraham willingly offered his son as a burnt offering to God, and only then he received God’s complete blessing, became father to many nations and a foundation and assembly house (ժողովարան) unto the kingdom of heaven. And Job, before his own trials, attested that God is just and spotless. But after overcoming the temptations of Satan, and through his patience and thankfulness to God, he was found worthy of triumph by the crowner of the forbearing ones. Paul’s towels, with which he wiped the sweat off his face, were used to heal the sick and diseased (Acts 19:12), but his own illness was not cured until his passing, for these were the will of God, as well as for him to confess. “Three times,” he says, “I pleaded with the Lord to take it away from me, but He said to me, ‘My grace is sufficient for you, for My strength is made perfect in weakness'” (2 Corinthians 12:7-9). So too for all the righteous ones, old and new, who, overcoming their temptations, were found pleasing to God.

            As to whether it was by God’s will to give his saints and beloveds over to lives of physical affliction instead of pleasure and comfort, let us address this briefly but without being privy to God’s wisdom. Our first father Adam lost divine glory, immortal life and the beauty of paradise through the pleasure of the sweet fruit, and received in its place a thorny world and a grievous life of infirmity and affliction that concluded with death. Thus, the Creator and Lord of all became and was named the second Adam [i.e., Christ], taking embodiment by His own nature for man’s salvation and proceeding on the journey of life without comfort but with supreme virtue as an example to men who would wish to walk the same path. As He Himself advises to His fellow-travelers: “If anyone desires to come after Me, let him deny himself, and take up his cross, and follow Me” (Matthew 16:24), and “let him take up his cross daily” (Luke 9:23), which is to say, by suffering manifold virtues, and follow Me. As for those who follow Christ along such a journey, where are they to dwell in the twilight of their lives? Not among servants of equal honor, but where the Lord of all is, for as He commands in another place, “Where I am, there my servant also will be” (John 12:26).

             And now because few enter heaven through the narrow road and small gate (that is to say, with pure virginity and willing virtue), through which the ascetics first went and taught us of the all-wise knowledge of God, who wills for everyone to live and arrive at true knowledge and to become worthy of the ineffable good things that have been promised us. Thus he allows some to resist the pleasures of the body by their involuntary poverty and by putting them in want of life’s necessities that they may become justified through this; others he subjects to bodily pains, some for a day and some until their deaths, when he sees that by their physical health their souls become ill with sin, and thus with bodily illness does he cure the soul. This could be seen in the examples of the two paralytics, one of whom was by the pool in Bethesda (John 5:2) to whom Christ said after he healed him: “See, you have been made well. Sin no more, lest a worse thing come upon you” (John 5:14), demonstrating that the man’s sins were the cause of his 38 years of paralysis. And the second, whom they lowered from the roof before him, to whom he said: “Your sins are forgiven you” (Luke 5:19-20), with which he made clear that the man had borne his illness because of his sins, and only when God pardoned the sins he was bearing in his soul did his body, which had become ill due to his sins, become healthy. As for those who accept such pains as remedies from God and endure their troubles in gratitude to Him, and willingly bear their passions, God considers that they willingly bore their struggles in favor of His command and rewards them accordingly. As for those who grumble to God and call their judgment unjust, as to ‘how could he grant pardon to the evil ones in health, but allow us, who are different than them, to suffer and bear the burden of poverty?’, these ones despite bearing their troubles are found void in recompense like the deserter among the Forty Martyrs. This is out of the ignorance and faithlessness of those who do not understand the depths of God’s judgments, as to why He wills to cure some with the aforementioned remedy while neglecting others. Do we not see the same thing among the patients of pediatricians? For they do not attempt to treat those who are understood to have untreatable illnesses with the same means as those whom they see as treatable and whom they make haste to treat without sparing any means. So, too, for God, the true doctor of soul and body, who, when he looks into the heart of man and sees there is one part good, he heaps poverty, illness, or both unto him, so that the seed of that small part of goodness bear fruit. As for those whom he recognizes as untreatable, he does not undertake to cure them with illnesses or poverty, but allows them to follow their will unto death, with what little goodness they receive in exchange, for they proceed without answer.

            But not all illnesses are for the aforementioned reason, for many arise due to the opposition of elements, which are also found in the body. We also bear such illnesses to the extent that we are naturally susceptible to disease, whether we are righteous or sinful. As for those [illnesses] which are from God, they are evident to the wise when they examine Scripture with wisdom.

            Now this too we say, that the poverty and troubles that God casts onto the afflicted is not only for the atonement of their sins, but also so that the healthy and wealthy, having compassion for them and giving alms to them, may have their own sins forgiven by God and that they may receive His mercy, according to the true blessedness of Christ, which says: “Blessed are the merciful, for they shall obtain mercy” (Matthew 5:7), so that everyone shall become worthy of attaining the good things promised—the poor by their poverty, the sufferers by the torments of their bodily afflictions, and the troubled by their troubles—when they thankfully bear their troubles, their sufferings and their poverty, and live their lives with pure conduct according to the commandment of God. So, too, for the rich and the delicate ones, who by their mercy shall receive atonement for their sins and heavenly goodness: by feeding the poor, dressing those without clothing, gathering the foreigners and attending to those in confinement and comforting them. But not with precise measures! lest their lamps extinguish because they run out of oil like the foolish virgins (Matthew 25), but distributing with generosity of heart and giving to those in need according to the advice of the prophet. For he who withholds when it is time to sow, and sows the earth sparingly shall reap sparingly at the time of harvest, yet he who sows abundantly shall have abundant crops to carry away in his arms and shall hear the beatific words of Christ “Come, you blessed of my Father, inherit the kingdom prepared for you from the foundation of the world” (Matthew 25:34), which is to come for all who conduct themselves with mercy in this life, and who put the mercy that is with them in the heavenly kingdom. In the name of Christ Jesus our Lord, to whom glory and power forever and ever. Amen.

—

Սուրբ Ներսեսի Շնորհալւոյ  

Թուղթ առ Եդեսացւոց    

Ընկալայ զգիր թախծանաց զախտացելոցդ մարմնով, զուրուկ անուանելոցդ, որ յԵդեսա քաղաք, եւ լցաք արտասուօք՝ յաղագս պէսպէս հարուածեցելոցդ մարմնով, որ է յանքննելի դատաստանացն Աստուծոյ. այն որ չափով եւ կշռով բաժանէ իւրաքանչիւրումն զօգտակարն, թէպէտ եւ մարդիկ ոչ իմանան. Զառողջութիւն եւ զախտաժէտութիւն, զմեծութիւն եւ զփոքրկութիւն, զփարթամութիւն եւ զաղքատութիւն. որպէս եւ ձերդ տկարութիւն եւ անբուժելի ցաւք մարմնոյ՝ ոչ այլ ուստեք է, քան թէ ի հրամանէ կամացն Աստուծոյ։ Իսկ այնոքիկ որք խռովեցուցանեն եւ զզուեն զձեզ անյուսութեան բանիւք, եւ վէրս ի վերայ վիրաց եւ ցաւս ի ցաւոց յաւելուն, որպէս ի գրելոցս ձեր ծանուցաւ, անտեղեակ են իրաւանց Բարձրելոյն, եւ արժանաւորս պատուհասի մեղանչեն. թէպէտ եւ ոչ իմանան որ ըստ բարեկամացն Յոբայ շարժէ ի վերայ ձեր սատանայ զայնպիսիսն, զի ոչ միայն մարմնով, այլ եւ մտօք եւս տանջեսցէ զձեզ, ունայն ի մխիթարութեանց մեծի յուսոյն առնելով որ կայ ձեր առաջի։Որպէս եւ Յոբ ո՛չ այնչափ խոցումն ընդունէր ի յոգին՝ ընդ որդւոցն եւ ընչիցն կորստեան, եւ ընդ մարմնոյն վիրաց, որքան ընդ բարեկամացն եւ կնոջն զայրացուցանող բանից, զորս յորդորէր սատանայ վիճել ընդ նմա. առ որս ասէր, թէ Բժիշկք մեղանչականք էք դուք, եւ ողջացուցիչք չարեաց ամենեքեան. եղիցի ձեզ համրանալ, եւ համարեալ լիցի յարդարութիւն. եւ զի ընդդէմ կամացն Աստոծոյ խօսէին առ Յոբ բարեկամք նորա, յայտնի է յայնմանէ որ ի կատարումն փորձութեանցն ասէր Աստուած առ նոսա. Զի թէ ոչ էր Յոբայ ծառայի իմոյ աղօթս արարեալ վասն ձեր, սատակեալ էր իմ զձեզ վասն անիրաւ խօսելոյ զնմանէ։ Քանզի սովորութիւն է սատանայի, զի յորժամ այլով հնարիւք ոչ կարէ խախտել զառաքինի հոգին ի ճշմարիտ յուսոյն որ առ Աստոած, գտանէ զոմանս ի մարդկանէ թերի ի հաւատոց, եւ տգէտ յիմաստութեան գրոց, եւ ի չար գանձուց սրտից նոցա խօսի զանյուսութեան բանսն առ ձեզ եւ առ նմանիս ձեր նեղեալս մարմնով. որպէս զի անյոյս լինելովն՝ վտանգին ի նեղութիւնսն եւ տրտնջեն զԱստուծոյ, եւ անմասն լինին ի վարձուցն։ Որ եւ պահանջէ աստուածային օրէնքն յամենայն մարդոյ որ առողջ են մարմնով՝ ձեռնտու լինել տկարացն, եւ ոչ հակառակ նոցին. ի փարթամացն՝ արդեամբք գոյից բառնալով զկարիս նոցա, իսկ յաղքատացն՝ ի տես գալ վշտացելոցն, ըստ հրամանին Քրիստոսի, եւ բարի բանիւք մխիթարեալ զնոսա, եւ վշտակից լինել եւ արտասուել, յորժամ ոչ ի ձեռնհաս օգնել նոցա այլ իւիք. եւ որ զայս առնեն՝ մասնակից լինին երանութեան աղքատացն։

        Իսկ որք փոխանակ ողորմութեան արհամարհեն եւ նախատեն զնոսա, առ Քրիստոս վերաբերին նախատինքն այն. եւ որպէս զողորմութիւն զոր առնէ ոք աղքատաց, իւր համարի Քրիստոս, նոյնպէս եւ զարհամարհանս նոցա եւ զբանս նախատանաց, եւ զամենայն տրտմական կիրս զոր ածէ ոք ի վերայ նեղելոցն եւ տառապելոցն, յինքն վերաբերէ Քրիստոս. զոր եւ առ ձախակողմանսն ասէր, եթէ Քաղցեայ, եւ ոչ կերակրեցէք զիս, եւ այլն ամ(ենայն). եւ յորժամ նոքա ասիցեն, Տէր, ե՞րբ տեսաք զքեզ քաղցեալ կամ ծարաւի կամ մերկ, եւ ոչ պաշտեցաք զքեզ. ասէ ցնոսա, որովհետեւ ոչ արարէք միում ի փոքրկանցս յայսցանէ՝ եւ ոչ ինձ արարիք։ Եւ յորժամ Պաւղոսի երեւեցաւ Քրիստոս մինչ ի հրէութեանն էր, եւ ձայներ առ նա յերկնից. Սաւուղ Սաւուղ, զի՞ հալածես զիս, ոչ եթէ զՔրիստոս որ ընդ աջմէ Հօր իւրոյ նստէր ի բարձունս, կարող էր հալածել Պաւղոս, այլ զիւրոց հաւատացելոցն հալածանս՝ իւր համարելով ասէր զայն։ Արդ որպէս զվկայիցն զբանտս եւ զչարչարանս եւ զհեղումն արեանց իբրեւ անձին իւրոյ արարեալ՝ այնպէս վրէժ առնու Քրիստոս յանհաւատիցն, յորժամ գայ փառօք Հօր իւրոյ դատել զտիեզերս, նոյնպէս եւ իւր աղքատացն եւ վշտացելոցն, ի վերայ նեղութեանցն զոր կրեն, եւ այլ եւս նեղութիւնս հասուցանէ ոք բանիւք նախատանաց, կամ այլ ինչ անիրաւութեամբ փոխանակ մխիթարելոյ զնոսա եւ ցաւակից լինելոյ, վրէժս տացեն յարդար դատաստանի անդ, որպէս զհակառակ հրամանին Քրիստոսի։

        Իսկ որ նեղելոցն վասն Քրիստոսի եւ աղքատացն տնտեսուչ, եւ հիւանդացն, եւ հարկաւոր պիտոյիցն կարօտելոց՝ ողորմած լինի եւ օգնական ըստ կարողութեան իւրում, կամ կերակրելով, կամ զգեցուցանելով զմերկութիւն, կամ քաղցր բանիւք մխիթարելով զվիշտն, կամ ողորմութիւն տալովն ազատեսցէ ի ծառայութենէ, ի յերկրորդ գալստեան իւրում յառաջ կոչէ Քրիստոս զայնպիսին, եւ առաջի ամենայն տիեզերաց գոհանայ զնոցանէ ասելով. թէ Սոքա առաւել քան զոր ես պատուիրեցի՝ արարին. զի ոչ միայն ի տես եկին առ իս մինչ հիւանդ էի եւ ի բանդի, այլ եւ ազատեցին զիս ողորմութիւն տալովն՝ ի բանդէ կապանաց. եւ ձեռնտու եղեն ինձ ի հիւանդութեան՝ դեղովք եւ պէսպէս սպասաւորութեամբք. եւ զքաղց իմ եւ զծարաւ ոչ մի անգամ, այլ բազում անգամ լցին, եւ ծածկոյթ եղեն մերկութեան իմոյ զգեստուք իւրեանց. պատսպարեցին զիս ի տօթոյ եւ ի սառնամանեաց։ Արդ փոխանակ ազատելոյն զիս ի մարմնաւոր կապանաց անտի՝ ազատեալ եղիցին սոքա ի կապանաց մեղաց իւրեանց. եւ փոխանակ ապականացու կերակրոյն եւ ըմպելոյն՝ զոր ի քաղց իմ եւ ի ծարաւ կերակրեցին զիս եւ արբուցին ինձ, տաց նոցա զանապական կերակուրն եւ զանմահարարն ջուր կենդանի, որովք այլ ոչ եւս քաղցնուն եւ ծարաւին. եւ ընդ դիւրավատնելի զգեստուցն իւրեանց՝ որով ծածկեցին զմերկութիւն իմ, զգեցուցից սոցա զլուսեղէն պատմուճանն առաջին, զոր մերկացաւ նախահայրն իւրեանց։ Եւ այսուիկ ի տէրունական բանիցս հաստատիմք որպէս եւ ասացաքս, թէ Որ արբուսցէ միում ի փոքրկանցս յայսցանէ բաժակ մի ջուր ցուրտ միայն, ոչ կորուսցէ զվարձս իւր։ Եւ եթէ փոքրս այս ողորմութեան յիշատակ պահի առ Աստուծոյ, եւ ոչ կորիցէ վարձ տուողին, զի՞նչ է ասել վասն մեծամեծացն։ Արդ զոր օրինակ մարտիրոսքն որք վասն ի Քրիստոս հաւատոցն համբերեցին պէսպէս չարչարանացն եւ մահու ի յանիրաւ մարդկանէ, փառաւորին եւ պսակին ի Քրիստոսէ՝ յորժամ գայ միւսանգամ յաշխարհ, նոյնպէս եւ ամենեքեան որ զցաւս մարմնոյն եւ զնեղութիւնսն որ գան ի վերայ այսմ ապականացու բնութեանս, եւ ժուժկալութեամբ տանին եւ գոհութեամբ զԱստուծոյ, ոչ ինչ նուազ ի վկայիցն Քրիստոսի՝ փառացն լինին արժանաւորք. Մանաւանդ դուք որ առաւել նեղիկ քան զայլս ի նեղելոցն մարմնով։

        Աբրահամ յիսկզբան մանկութեան իւրոյ հաճոյ եղեւ Աստուծոյ՝ որպէս եւ գրեալ է, թէ Հաւատաց Աբրահամ յԱստուած, եւ համարեցաւ նմա յարդարութիւն. բայց յետ փորձելոյն զնա Աստուծոյ վասն որդւոյն յողջակէզ խնդրելոյ, յորում հաճոյ գտաւ տալովն յօժարութեամբ, ապա լուսաւ զկատարեալ օրհնութիւնն Աստուծոյ, եւ հայր ազգաց բազմաց եղեւ, եւ հիմն եւ ժողովարան արքայութեան երկնից։ Եւ Յոբ յառաջ քան զփորձութիւնն վկայեցաւ յԱստուծոյ արդար լինել եւ անարատ. բայց յետ յաղթելոյ փորձութեանցն սատանայի՝ համբերելովն եւ գոհանալով զԱստուծոյ, ապա արժանաւոր գտաւ յաղթանակի պսակողին համբերողաց։ Պուղոսի վարշամակ երեսացն որով զքիրան մաքրէր, զհիւանդս եւ զախտաժէտս բժշկէր. բայց իւրն մարմնոյ տկարութիւն զոր ունէր՝ ոչ բժշկեցաւ մինչեւ ցվախճան. քանզի կամք Աստուծոյ այն էին որպէս եւ ինքն խոստովան լինի. Երիցս ասէ աղաչեցի զՏէր զի ի բաց արասցէ յինէն, եւ ասէ ցիս տէր, Շատ են քեզ շնորհք իմ, զի զօրութիւն իմ ի տկարութեան կատարի։ Նոյնպէս եւ ամենայն արդարքն ի հնումն եւ ի նորումնս՝ ի փորձութիւնսն յաղթող լինելովն հաճոյք գտան Աստուծոյ։

        Եւ եթէ է՞ր աղագաւ կամի Աստուած զսուրբս իւր եւ զսիրելիս տալ ի նեղութիւն մարմնոյ ի կեանս յայս, եւ ոչ ի հեշտութիւն եւ ի դիւրութիւն, ասեմք կարճառօտ եւ յայտնի բնաւ յաստուածայնոցն իմաստից։ Քանզի նախահայրն մեր Ադամ՝ քաղցր պտղոյն հեշտութեամբ կորոյս զաստուածային զփառսն, եւ զկեանսն անմահականս եւ զդրախտին վայելչութիւնն, եւ փոխանակ ընկալաւ զերկիր փշաբեր եւ զկեանս տրտմականս եւ զախտալիցս եւ զտաժանելիս, եւ մահ ի կատարածի. վասն որոյ եւ արարիչն եւ տէրն ամենայնի երկրորդ Ադամ եղեւ եւ անուանեցաւ, ի բնութենէ նորին առնլով մարմին յաղագս փրկութեան նորա. եւ ընթացաւ ընդ կենցաղոյս ճանապարհ՝ ոչ հեշտութեամբ, այլ գերագոյն առաքինութեամբ, ի յօրինակ մարդկան որք ընդ նորին ճանապարհ կամեսցին գնալ։ Որպէս եւ ինքն իսկ Տէրն խրատ տայ ճանապարհակցաց իւրոց ասելով. Որ ոք կամեսցէ ակնի իմ գալ, թողցէ զամենայն ինչ զոր ունի, եւ ուրասցի զանձն իւր, եւ առցէ զխաչ իւր հանապազ, այսինքն զպէսպէս առաքինութեանց չարչարանս, եւ ապա եկեսցէ զկնի իմ։ Եւ ընթացողացն զհետ Քրիստոսի այսպիսի ճանապարհաւ, ո՞ւր լինին օթեւանք ի յերեկոյանալ կենցաղոյս. ո՛չ ի յարկս համապատիւ ծառայից, այլ ուր Տէրն է ամենեցուն. որպէս եւ յայլում տեղւոջ հրամայէ, թէ Ուր եսն եմ՝ անդ եւ պաշտօնեայն իմ եղիցի։

        Եւ արդ վասն զի սակաւք են ի մարդկանէ՝ որք անձուկ ճանապարհաւն եւ նեղ դրամբն մտանեն յերկինս, այսինքն մաքուր կուսութեամբ, եւ կամաւոր առաքինութեամբք, ընդ որ դասք ճգնաւորացն գնացին յառաջագոյն եւ ուսուցին, վասն այնորիկ ամենիմաստ գիտութիւնն Աստուծոյ՝ որ կամի զի ամենեքեան կեցցեն եւ ի գիտութիւն ճշմարտութեան եկեսցեն, եւ արժանաւոր լինին անճառ բարեացն խոստացելոց, ոմանց թոյլ տայ ակամայ աղքատութեամբն ընդդէմ կալ մարմնոյ հեշտութեանց, կարօտ լինելով հարկաւոր պիտոյիցն, զի այնու արդարասցին. եւ յայլոց վերայ արկանէ ցաւս մարմնոյ, ոմանց առօրեայ, ոմանց մինչեւ ցվախճան. յորժամ տեսանէ զի առողջութեամբ մարմնոյն հիւանդանայ հոգին մեղօք. որպէս զի մարմնոցն հիւանդութեամբքն բժշկէ անգիտաբար զհոգւոյն հիւանդութիւնսն։ Եւ զայս ի յերկուց անդամալուծիցն է տեսանել. մին զոր ի Պրովբատիկէ աւազանին, առ որ ասէր Քրիստոս յետ բժշկելոյն, թէ Ահա ողջացար, մի՛ եւս այլ մեղիցես, զի մի՛ չար ինչ լինիցի քեզ. յայտ արարեալ եթէ մեղքն են պատճառք երեսուն եւ ութամեայ անդամալուծութեան նորին։ Եւ երկրորդն զոր ի ցուոցն կախեալ իջուցին առաջի նորա, առ որ ասէր, Թողեալ լիցին քեզ մեղք քոյ. որով յայտ արար թէ վասն մեղաց կրեաց զցաւսն. եւ յորժամ զմեղսն զոր կրէր ի հոգին՝ եթող նմա Աստուած, յայնժամ եւ մարմին նորա վասն մեղացն ախտացեալ՝ ընկալաւ զառողջութիւն։ Եւ որք զայսպիսի ցաւս իբրեւ զդեղ բժշկութեան բժշկութեան ընկալցին յԱստուծոյ, եւ գոհանալով զնմանէ համբերեն նեղութեանցն, եւ տանին կամաւորաբար զակամայ կիրսն, այնպէս համարի Աստուած, եւ հատուցանէ վարձս, որպէս թէ յաղագս պատուիրանի նորա կրեցին կամաւ զնեղութիւնսն։ Իսկ որք տրտնջենն զԱստուծոյ, եւ անիրաւ ասեն զդատաստան նորա, թէ ընդէ՞ր չարացն ներէ կալ առողջութեամբ, եւ մեզ որ ոչ նոյնպիսի եմք, թոյլ տայ կրել չարչարանս եւ աղքատութիւնս, նոյնպիսիքն զնեղութիւնսն կրեն, եւ ի վերձուցն ունայնս ելանեն, որպէս վարատեալքն ի քառասուն վկայիցն։ Եւ այս լինի ի տգոտութենէ եւ յանհաւատութենէ, որք ոչ իմանան զխորս դատաստանացն Աստուծոյ, թէ ընդէ՞ր զոմանս կամի բժշկել նախասացեալ դեղօքդ, եւ զոմանս անփոյթ առնէ։ Ո՞չ տեսանէք զի եւ մանկունք բժշկաց զնոյնս առնեն. զի զորս ճանաչեն ունելով զցաւս անբուժս, ոչ ձեռնարկեն առ այնպիսիսն խարանօք կամ դեղօք ինչ. իսկ առ ծանուցեալսն հնար լինել բժշկութեանց, ամենայն իւիք փութան տալ զառողջութիւն։ Նոյնպէս ճշմարիտ բժիշկն հոգւոց եւ մարմնոց Աստուած՝ հայեցեալ ի սիրտս մարդկան, առ որս տեսանէ բարեաց ինչ մասն, արկանէ ի վերայ աղքատութիւն, կամ ցաւս, կամ զերկոսեան, զի զսակաւ բարւոյն սերմն ի բազում պտղաբերութիւնս աճեցուցանէ։ Իսկ զոր անբժշկելիս ճանաչէ ի ցաւս մեղաց, ոչ ձեռնարկէ ի բժշկել հիւանդութեամբ կամ աղքատութեամբ. այլ թոյլ տայ ըստ կամս անձանց գնալ մինչեւ ի վախճան, ի փոքր ինչ բարեաց թէ ունիցին հատուցումն, զի անդ առանց պատասխանւոյ երթիցեն։              

        Բայց ոչ ամենայն հիւանդութիւնք վասն նախասացեալ պատճառիդ են. զի բազումք յաղագս հակառակութեանց տարերացս ծնանին, յորոց եւ մարմինս է. զոր եւ հաւասարապէս կրեմք որքան ի բնութիւնսն եմք ախտաւոր, եթէ արդարք եւ եթէ մեղաւորք. այլ որ Յաստուծոյ լինի՝ յայտնի է իմաստնոց, յորժամ իմաստութեամբ քննեսցեն ի գիրս սուրբս։              

        Դարձեալ եւ զայս ասեմք եթէ զաղքատութիւն եւ զնեղութիւն զոր արկանէ Աստուած ի վերայ նեղելոց, ոչ միայն վասն մեղաց նոցին մաքրութեան է, որպէս վերագոյնդ գրեցաք, այլ զի առողջքն եւ փարթամքն գթալով ի նոսա եւ ողորմութիւն առնելով նոցա, թողութեան մեղաց հասցեն յԱստուծոյ, եւ ողորմութիւն առցեն ի նմանէ, ըստ ճշմարիտ երանութեան Քրիստոսի, զոր ասէ. Երանի՜ ողորմածաց, զի նոքա ողորմութիւն գտցեն։ Որպէս զի ամենեքեան արժանաւորեսցին խոստացելոց բարեացն հասանել, աղքատք աղքատութեամբն, եւ չարչարեալքն մարմնոյ ցաւօք՝ չարչարանօք, եւ նեղեալքն՝ նեղութեամբքն, յորժամ գոհութեամբ տանին զնեղութիւնս, եւ զչարչարանսն եւ զաղքատութիւնսն, եւ ըստ պատուիրանացն Աստուծոյ մաքուր վարուք կեցցեն։ Նոյնպէս եւ մեծատունքն եւ փափկացեալքն՝ ի ձեռն ողորմած լինելոյն առ այնպիսիսն՝ հասցեն մեղաց քաւութեան եւ երկնից բարութեանցն, զքաղցեալսն կերակրելով, զմերկսն զգեցուցանելով, զօտարսն ժողովելով, զհիւանդսն եւ զբանդեալսն յանձանձելով եւ մխիթարելով. ոչ ճշդութեամբ, զի մի՛ ըստ յիմար կուսիցն ի պակասել իւղոյն շիջանիցին լապտերքն, այլ ըստ մարգարէին խրատու սփռել զուարթառատ սրտիւ եւ տալ տնանկաց. զի որ խնայէ ի ժամանակի սերմանելոյն ի ցորեանն եւ ճշդելով սերմանէ յերկիր, ճշդելով եւ հնձեսցէ ի ժամանակի հնձոցն. եւ որ առատապէս սերմանէ, լնու բազմապատիկ աճմամբ զգիրկս իւր որայիւքն։ Որ եւ լսէ զերանաւէտ բարբառն Քրիստոսի, եթէ Եկայք օրնհեալք Հօր իմոյ, ժառանգեցէք զիսկզբանէ պատրաստելան ձեզ զարքայութիւնն։

        Որոց լիցի ամենեցուն մեզ հասանել, որք ողորմելի ունին զկենցաղական զայս կեանս, եւ որք ողորմութեամբն որ առ նոսա՝ դնեն զարքայութիւնն երկնից. ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր. որում փառք եւ զօրութիւն յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն։